vrijdag 22 augustus 2014

Het nut van glossy’s

Door Nelleke Faivre-Piguillet

Jaren geleden, tijdens mijn studie Franse taal- en letterkunde, volgde ik het vak connotations culturelles waarin aan de hand van allerlei situaties werd uitgelegd hoe belangrijk kennis van de cultuur van een land is. De lessen waren vooral toegespitst op het bedrijfsleven en daarnaast leerden we door het analyseren van situaties uit het dagelijks leven veel over de non-dits van de Franse cultuur. Zo herinner ik me een les waarin we vleesreclames vergeleken en er een wereld van verschil bleek te zijn tussen verpakkingen in beide landen: in het – traditioneel rurale – Frankrijk ziet de klant graag blakende biggen en vrolijke koeien op een pak worstjes, terwijl de Nederlander daar helemaal niet mee geconfronteerd wil worden en een sobere verpakking verwacht. Een gegeven waar bij het exporteren duidelijk rekening mee moet worden gehouden.

De context van taalgebruik

Dat belang van achtergrondkennis geldt net zo goed voor de vertaalsector. Letterlijk vertalen is zeker niet altijd wenselijk. Soms kun je volledig de plank misslaan, zoals bij een Frans-Nederlandse vertaling die ik ooit corrigeerde over een technische bouwinspectie. Deze tekst ging in het bijzonder over de vestiging in de plaats P., die in het Frans werd aangeduid als Antenne P. Doordat de vertaler alleen de standaardbetekenis van antenne kende ging het document ineens over de inspectie van antennes. Voor een Fransman of near-native corrector is de strekking meteen duidelijk; kennis van de context van taalgebruik is dus essentieel.

Meer dan alleen een opleiding nodig

Naar mijn inzicht is een afgeronde vertaalopleiding of universitaire talenstudie niet voldoende om een taal op dit niveau te beheersen. Een langdurig/regelmatig verblijf in het land in kwestie tussen natives voegt een nieuwe dimensie toe aan de schoolse taalkennis. Aangezien niet iedere vertaler permanent in het buitenland kan verblijven is het in ieder geval aan te raden om ‘ondergedompeld’ te blijven in de taal en cultuur van je tweede taal via de media, persoonlijke en zakelijke contacten met native speakers etc.

Bladen lezen

Aangezien ik regelmatig vertaal voor internationale kledingketens merk ik bijvoorbeeld dat het regelmatig lezen van Franse damesbladen als Elle of Glamour mij helpt de juiste toon te vinden om het gewenste publiek aan te spreken. Modetermen zijn erg vluchtig en staan zeker niet vermeld in de schoolboeken. Op die manier kwam ik er ook achter dat ook Franse twintigers gewend zijn om met vous te worden aangesproken, dat kun je je in een Nederlandse mail van een trendy modezaak niet voorstellen. Dit voorbeeld geldt net zo goed voor vele andere vertaalspecialismen als toerisme, marketing en handleidingen.

Hoe het niet moet

Toch kwam ik laatst ook een uitzondering op deze logica tegen bij het doorbladeren van de vertaalde versie van een Waals kwartaalblad. Het Frans was daar zo letterlijk vertaald dat de zinswendingen op de gemiddelde Nederlander erg gekunsteld overkomen. Ter afsluiting een kleine selectie leuke zinswendingen:

“Luxe herken je aan de zin voor het detail”
“Door zijn situatie is Wallonië trouwens dicht bij al zijn buren”
“De kans is groot dat u gecharmeerd wordt door dit dorpje”
“Dit vormelijke vocabulaire is niet eindeloos. We denken dat het net zo zinvol is om het object een andere richting uit te sturen.”

--
Nelleke Faivre-Piguillet is tolk en vertaalster Frans-Nederlands en geeft Franse les. Ze heeft onder meer een profiel op LinkedIn.

Vertalen voor TED

Door Silvie van der Zee

Als je veel gebruikmaakt van TED (bekend van de zogenaamde TED talks) en graag een bijdrage aan dit project wilt leveren, kun je op vrijwillige basis TED talks ondertitelen. Ook kun je de vertalingen van andere vertalers controleren of TED talks transcriberen. Je bepaalt zelf welke filmpjes je wilt vertalen, controleren of transcriberen.

Vertaalproces

Het vertaalproces verloopt als volgt:
  • Transcript: TED levert een transcriptie aan (door een andere vrijwilliger getranscribeerd).
  • Vertaling: je vertaalt dit transcript met het gratis ondertitelprogramma Amara. (Dit programma wordt ook door YouTube gebruikt.)
  • Controle: je vertaling wordt nagekeken door een andere vertaler.
  • Publicatie: je vertaling wordt door TED gepubliceerd.

Eisen

Als je wilt vertalen voor TED, moet je uiteraard de bron- en doeltaal vloeiend spreken en moet je kennis genomen hebben van TEDs richtlijnen voor ondertitelen en stijlgids (op dezelfde pagina). Als je een filmpje transcribeert, moet je de taal van het filmpje vloeiend spreken. Je moet een filmpje binnen 30 dagen ondertiteld hebben.

Tutorials

Om met het vertaalprogramma te leren werken zijn er tutorials beschikbaar. Er zijn ook tutorials over hoe je je kunt aanmelden, hoe je moet vertalen, over de leestijd en de lengte van ondertitels en hoe je moet transcriberen.

Een paar cijfertjes

Er zijn al vertalingen beschikbaar in 105 talen. Er hebben ruim 17.000 vertalers aan gewerkt, waaronder 291 Belgen en Nederlanders voor de Nederlandse ondertiteling. In totaal zijn er ruim 60.000 vertalingen. Het aantal filmpjes met Nederlandse ondertiteling bedraagt 1585 en daarmee staat het Nederlands in de top 10 van meest vertaalde talen.

Waarom je het zou doen

TED werkt alleen met vertalers op vrijwillige basis. Je krijgt niet betaald, dus waarom zou je je kostbare tijd eraan besteden? Ten eerste omdat je naam bij het betreffende filmpje komt te staan als vertaler of als reviewer en je wordt vermeld op de TED Translators Page. Daarnaast omdat je de vrijheid hebt om zelf te kiezen welk filmpje je vertaalt. Zo leer je ook nog eens wat! Bovendien mag je er 30 dagen over doen om een filmpje te vertalen, dus kun je eraan werken wanneer je wilt, als het maar binnen een maand af is.

Omdat TED een grote naam is, misstaat dit project niet op je cv. Dit kan een reden voor je zijn om voor TED te gaan vertalen. Ook kun je lid worden van de Facebook-groep I translate TED talks, waar je feedback kunt vragen of gewoon gezellig contact kunt hebben met de andere vrijwilligers.


Bronnen

Boekbespreking ‘Found in Translation’

Door Cas Jamin

In oktober 2012 verscheen het boek ‘Föund in TŘansḸatiøn: How Language Shapes Our Lives and Transforms the World’ van Nataly Kelly en Jost Zetzsche. Met negentig korte, aansprekende verhalen illustreren zij het maatschappelijk belang van tolken en vertalen en laten ze zien op welke verrassende manieren het werk van tolken en vertalers het dagelijks leven beïnvloedt.

Found in Translation leest als een trein door de toegankelijke verhalende stijl. De negentig korte verhalen en anekdotes zijn elk op zichzelf interessant, maar vormen ook een geheel door de groepering in zeven hoofdstukken met titels zoals Saving Lives and Protecting Rights in Translation en Partaking in Pleasures and Delighting the Senses in Translation.

Verrassende variëteit

Uit de verhalen en anekdotes blijkt de enorme variëteit aan specialisaties binnen de vertaalbranche: van het tolken in een medische of diplomatieke setting tot het vertalen van verdragen, wijnlabels, literatuur of de catalogus van IKEA. Zelfs de doorgewinterde tolk of vertaler zou verrast kunnen zijn over de betrokkenheid van zijn of haar vakgenoten bij ruimtemissies, het oplossen van een medisch mysterie, de verspreiding van modetrends of het doen herleven van een bedreigde taal.

Taalkundige en culturele diversiteit

In verscheidene verhalen, anekdotes en kaderteksten gaan de schrijvers in op de taalkundige en culturele diversiteit in de wereld en hoe vertalers manieren weten te vinden om de verschillen te overbruggen. Zo staat er een mooi verhaal in over hoe een tienkoppig interdisciplinair team van het Poetry Translation Centre te werk gaat bij het vertalen van poëzie uit het Shuar. Deze taal wordt gesproken door de Shuar-indianen in Ecuador en Peru.

Een ander mooi voorbeeld is het verhaal van een gebarentolk die als horend kind van dove ouders opgroeide met zowel de Amerikaanse Gebarentaal als het Engels. Hierdoor kan hij tolken met grote snelheid en is hij als geen ander in staat om een brug te slaan tussen de horende en dove gemeenschap.

Miscommunicatie

Enkele voorbeelden van wat er kan gebeuren als de taalbarrière wordt onderschat konden natuurlijk niet uitblijven. Zo werd het ambigue Spaanse woord intoxicado door artsen verkeerd uitgelegd als het Engelse intoxicated (onder invloed van drank of drugs). Hierdoor kreeg een achttienjarige jongen, die een hersenbloeding had, niet de juiste behandeling, met quadriplegie (verlamming van beide armen en benen) tot gevolg. [1][2]

Videomateriaal bij het boek

Bij de aankondiging van het boek verscheen dit leuke promotiefilmpje waarin tolken en vertalers je begroeten. Daarnaast is hier een voordracht te bekijken van Nataly Kelly bij Authors@Google. Daarin gaat zij wat dieper in op de thema’s uit het boek.

Conclusie

Found in Translation is een aanrader voor iedere taalliefhebber, tolk of vertaler. Het boek geeft een goed beeld van de rol van tolken en vertalers in onze maatschappij en het biedt iedereen die zich met taal en communicatie bezighoudt ruimschoots stof tot nadenken.

Bronnen
Nataly Kelly & Jost Zetzsche Found in translation : how language shapes our lives and transforms the world. New York: Perigee, Penguin Group, 2012 ISBN 978–0–399–53797–4.

Noten
1 Nataly Kelly. ‘The Value of A Single Word.’ The Interpreters Voice (Winter 2011): 12. Atanet. American Translators Association.
2 Gail Price-Wise. ‘Language, Culture, And Medical Tragedy: The Case Of Willie Ramirez.‘ Health Affairs Blog, 19 Nov. 2008.

vrijdag 25 juli 2014

ELV presenteert Leerlijn Literair Vertalen

[Persbericht]

04 juni 2014

Op 3 juni is in het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht de publicatie ‘Leerlijn Literair Vertalen' gepresenteerd. Het eerste exemplaar werd aangeboden aan Karlijn Waterman van de Nederlandse Taalunie.

Het Experticecentrum Literair Vertalen (ELV) heeft in samenwerking met verschillende deskundigen een 'Leerlijn Literair Vertalen' ontwikkeld. Deze leerlijn biedt opleiders een handvat om hun programma op maat in te richten, terwijl vertalers hem kunnen gebruiken om hun eigen niveau in te schatten en zich gericht verder te professionaliseren. Bovendien kunnen beleidsinstellingen de leerlijn gebruiken om het bereikte niveau van een vertaler te bepalen.

De presentatie van de leerlijn vond plaats tijdens een bijeenkomst met twintig deskundigen over het opleiden van literair vertalers. Met de aanwezige vertalers, docenten en beleidsmakers werd gediscussieerd hoe de leerlijn kan worden gebruikt bij de opbouw van een curriculum, welke meerwaarde hij heeft voor studenten en vertalers en over hoe de verschillende competenties getoetst zouden kunnen worden. In de komende jaren zal het ELV met partners binnen en buiten Nederland en Vlaanderen verder werken aan de ontwikkeling van expertise op dit gebied.

--
Dit is een bewerkte versie van een persbericht van Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV). Vertalersnieuws is niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit persbericht.

NGTV organiseert open lezingen voor medisch vertalers: een verslag over de eerste bijeenkomst

Door Mariëtte van Drunen en Wieneke Leefsma

Op vrijdagmiddag 25 april was het zover: de eerste bijeenkomst van de kersverse medische sectie van het NGTV vond plaats in Utrecht. Wat doet deze nieuwe sectie en hoe was de eerste bijeenkomst? Bij deze een impressie.

De medische sectie van het NGTV is door Wieneke Leefsma en Vera van der Linden opgericht om medisch/farmaceutisch vertalers of vertalers die zich op dit gebied willen specialiseren met elkaar in contact te brengen en de mogelijkheid te bieden hun kennis uit te breiden en te delen. De opzet is om twee keer per jaar bij elkaar te komen voor een lezing door een gastspreker over een vakgerelateerd thema. Voor de bijeenkomsten worden PE-punten aangevraagd.

De sprekers

De eerste bijeenkomst 'Bijsluiters in de (vertaal)praktijk' vond plaats op vrijdagmiddag 25 april in Utrecht. Tijdens deze bijeenkomst gaven twee sprekers een lezing: Drs. A. (Arsia) Salimi Gilani, apotheker, en mw. Wieneke Leefsma, medisch/farmaceutisch vertaalster.

Vragen uit de zaal

Arsia Salimi Gilani is een apotheker te Breda en dus specialist op het gebied van bijsluiters. Hij gaf een ontspannen en onderhoudende presentatie, waarbij de aanwezigen op ieder moment vragen konden stellen. Een interessante vraag uit de zaal luidde of dezelfde hoeveelheid geneesmiddel per individu een ander effect kan hebben. Dit is inderdaad het geval, antwoordde Gilani, en juist daarom is het zo belangrijk dat de apotheek niet alleen maar een standaard bijsluiter meegeeft, maar ook persoonlijke informatie op maat. Dit gebeurt ook wel in de vorm van een gepersonaliseerde bijsluiter, waarin naast standaard informatie ook de mogelijke wisselwerkingen met de geneesmiddelen van de patiënt vermeld staan.

Basiskennis en bronnen

Gilani vertelde onder meer welke informatie patiënten meekrijgen wanneer ze geneesmiddelen ophalen bij de apotheek, wat de verschillende onderdelen van de bijsluiter precies inhouden en wat de basisterminologie in de bijsluiter betekent. Daarnaast liet hij duidelijk zien welke bronnen hij zoal gebruikt om meer informatie over geneesmiddelen te vinden en welke bronnen er voor patiënten zijn, want deze zijn ook voor vertalers erg interessant.

Begrijpelijke taal

Hij vertelde ook waarom er veel wordt gedaan om bijsluiters zo begrijpelijk mogelijk te maken. Uit dit onderzoek onder zowel moedertaalsprekers als anderstaligen in Nederland is namelijk gebleken dat alleen al de teksten op etiketten van geneesmiddelen door bijzonder veel mensen vaak niet goed begrepen worden. Neem de tekst "met water innemen, niet met melk". Op de vraag of het wel met yoghurt mocht, antwoordden zeer veel deelnemers ja. Moedertaalsprekers scoorden in dit onderzoek gemiddeld amper beter dan mensen met Nederlands als tweede taal.

Na een korte, maar aangename pauze met voor de liefhebbers een heerlijk lentezonnetje, naam Wieneke Leefsma het stokje van Gilani over. Leefsma vertelde over bijsluiters in de vertaalpraktijk.

Hoe een bijsluiter tot stand komt

Leefsma vertelde hoe een bijsluiter tot stand komt tijdens de aanvraag van een vergunning om geneesmiddelen op de markt te brengen, en welke instanties hierbij betrokken zijn. Het volledige proces voor de vergunning is langdurig en zeer kostbaar. Voor de uiteindelijke vertaling van de bijsluiter, die vaak in alle EU-talen moet gebeuren, zijn echter slechts 5 dagen beschikbaar. De bijsluiter wordt eerst in het Engels opgesteld en vanwege de tijdsdruk wordt vaak voordat de definitieve tekst af is al een voorlopige versie ter vertaling uitgezonden. Dit om de tijdsdruk voor de vertaling van de laatste versie zo veel mogelijk te verlagen.

Tijdens het proces moeten er diverse documenten vertaald worden: een Summary of Product Characteristics (samenvatting van de productkenmerken), een Patient Information Leaflet (patiëntbijsluiter) en de etiketten voor de verpakking.

Sjablonen

Voor de vertaling van bijsluiters bestaan standaardsjablonen die de vertaler zeer nauwgezet moet volgen. Het is belangrijk dat voor deze vertaling de door de klant gewenste versie wordt gebruikt. Als de vertaler het sjabloon niet goed volgt, wordt de vertaling niet goedgekeurd door de keuringsinstantie en loopt de vergunningsaanvraag voor het medicijn kostbare vertraging op.

Leefsma liet een voorbeeld van het sjabloon zien en besprak dat tot in detail. Bovendien liet ze zien hoe ze zelf werkt als ze een bijsluiter vertaalt, tot een schermafdruk aan toe. Dit was heel verhelderend en wekte veel interesse bij de aanwezigen.

De middag werd afgesloten met wat tijd om te netwerken en een drankje te nuttigen, voordat we ons door het opkomend feestgedruis voor Koningsnacht weer naar huis of onze volgende bestemming begaven.

Vertaalwedstrijden

Door Sigrid Lensink-Damen

Het wemelt op internet van de verhalen- en schrijfwedstrijden. Zijn er voor de fanatiekelingen onder ons ook laagdrempelige vertaalwedstrijden? Niet zo veel, blijkt na een rondje googelen. Er zijn wel genoeg (Vlaamse) initiatieven te vinden op scholen, maar grote landelijke wedstrijden ontbreken. Toch heb ik een drietal interessante sites gevonden, waar de vertaler zijn pennen kan slijpen.

Nederland vertaalt

De bekendste, en waarschijnlijk ook enige, landelijk georganiseerde vertaalwedstrijd is "Nederland vertaalt". Dit initiatief van het Prins Bernard Cultuurfonds en NRC Handelsblad heeft er al enkele edities op zitten. De winnaars van dit jaar zijn al bekend en op de site kun je de winnende en genomineerde vertalingen lezen.

De opgaven zijn meestal een songtekst of een stuk proza die uit het Engels, Duits, Frans en een wisselende taal (dit jaar Hebreeuws) naar het Nederlands moeten worden vertaald. Ook is er een opgave Nederlands - Engels. De vertaler kan bij deze wedstrijd zijn creativiteit de ruimte geven, want niet alleen letterlijke of mooie vertalingen kunnen winnen, ook de gedurfde en afwijkende maken kans.

Tijdens een feestelijke middag in Muziekgebouw aan 't IJ in Amsterdam worden de winnaars bekend gemaakt en kun je workshops volgen over het vertalen van gedichten of proza en wat daar zoal bij komt kijken. Het niveau van deze workshops is hoog en op je lauweren rusten is er niet bij. Uitermate geschikt dus om jezelf uit te dagen.

De duur van deze workshops is evenwel te kort om diep op de materie in te gaan. Gelukkig bestaan er hiervoor online wedstrijden, zoals de Facebook-pagina Vertaalwedstrijd.

Facebook-pagina Vertaalwedstrijd

De pagina wordt momenteel beheerd door Jac Naber die op mijn vraag over het hoe en waarom van deze pagina, me het volgende meldde: "Het concept is simpel. Elke 6 weken is er een zogenaamde ronde waarin het gedicht wordt gekozen, geplaatst en besproken. Vervolgens worden de vertalingen anoniem op de pagina geplaatst en voorzien van commentaar. Iedere deelnemer kan zijn 'metaalverdeling' (wie goud, zilver en brons verdient) via de beheerder kenbaar maken in een stemronde. De winnaar kiest het gedicht voor de volgende ronde." Op deze Facebookpagina is geen ruimte voor gezellige praat, integendeel zelfs, maar dat komt de concentratie geheel ten goede.

Terwijl ik dit schrijf, wordt het gedicht To Destiny van Kenneth Koch onder handen genomen en zijn de voorbesprekingen in volle gang. En dat vertalen meer is dan alleen woorden omzetten in een andere taal, blijkt wel uit de berichten. Voorbeeld: "Waar gaat dit over? Ik zie een gefrustreerde vijftiger die (...) nadenkt over zijn destiny." Of het cryptische "Fatter progeny [een zinssnede uit het gedicht - SLD]: slaat dat op de lichaamsomvang van de leden uit de progeny, of op het aantal leden waaruit de progeny is samengesteld?"

De vraag rijst al snel of je een dichter moet zijn om een gedicht goed te vertalen. Nee, denk ik, maar een grondige analyse van de tekst is zeker noodzakelijk. De deelnemers houden niet voor niets een voorbesprekingsronde. Je kunt zelf ook meedoen. (de deadline voor de volgende vertaling is 8 augustus) Daarvoor moet je je aanmelden en de tekst plus instructies downloaden onder 'Bestanden'. De benodigde informatie staat allemaal in het meest recente downloadbare bestand in de lijst. Wat valt er te winnen? Publicatie op de pagina én in De Contrabas, vele felicitaties en schouderklopjes van je medevertalers en natuurlijk eeuwige roem.

Juvenes Translatores

Een laatste initiatief dat ik onder de aandacht wil brengen, is Juvenes Translatores van de Europese Unie. Deze wedstrijd zag het licht in 2007 omdat Europa het leren van talen en vertalen wil promoten. Europa's slogan is Eenheid in Verscheidenheid en de Unie denkt dit via het leren van talen en het begrijpen van elkaars cultuur te kunnen bereiken.

De wedstrijd is speciaal voor jongeren en het is aan scholen in Europa om dit initiatief te omarmen en verder te promoten. Dat dit zijn vruchten afwerpt, blijkt uit de laatste reden die de website geeft over het waarom van deze wedstrijd: "Juvenes Translatores is onverwacht een springplank gebleken voor andere activiteiten in verband met talen. Sommige scholen zijn zelfs begonnen met uitwisselingsprogramma's."

De site heeft ook oog voor prachtige vertalingen die de wedstrijd net niet hebben gewonnen. Deze juweeltjes dienen ter inspiratie voor de jeugdige vertaler.

Ken je nog meer vertaalwedstrijden of soortgelijke initiatieven? Laat het ons en je medelezers in een reactie hieronder weten!

Bronnen
Nederland Vertaalt
Vertaalwedstrijd (Facebook)
Juvenes Translatores

De Contrabas, literair weblog
De Contrabas, specifieke pagina voor de Vertaalwedstrijd

vrijdag 4 juli 2014

Checklist: (uit)gerust op vakantie

Met toestemming overgenomen van ikgastarten.nl

Het zou het hoogtepunt van het jaar moeten zijn: een paar weken ontspannen op vakantie. Maar dat is als ZZP’er makkelijker gezegd dan gedaan, want hoe kom je tot rust als je gedachten nog dagelijks bij de beslommeringen van je bedrijf zijn? Toch is het mogelijk om met een goede voorbereiding (uit)gerust op vakantie te gaan én relaxed terug te komen.

Ga op vakantie

De grootste valkuil voor een ZZP’er is om niet op vakantie te gaan. Er is altijd wel een klusje te doen en een opdracht weigeren in deze tijden van crisis doe je niet zo snel. Als je niet werkt verdien je tenslotte niets en je weet niet of je over een half jaar nog wel genoeg werk hebt. Er is alleen één nadeel: het lichaam van de ZZP’er heeft af en toe rust nodig. Plan daarom bewust een vakantie, anders komt het er gewoon niet van. Daarvoor hoef je niet eens naar het buitenland, thuisblijven is ook vakantie. Het gaat er om dat je een paar weken per jaar echt tot rust komt – en niet alsnog ongemerkt doorwerkt.

Met name de eerste keer dat je als ZZP’er een (lange) vakantie inplant, is dit een spannende aangelegenheid. Je bent immers onmisbaar en hoe moet dit nu met nieuwe opdrachten? Natuurlijk voel je je onmisbaar, je bént het bedrijf, maar ieder bedrijf is wel eens tijdelijk dicht. Dat overkomt je overigens onbewust best vaak. In het weekend, bij een bruiloft, een begrafenis, ziekte. Of vakantie.

Voorbereiding

Geen opdrachtgever staat er daarom raar van te kijken als je meldt dat je een paar weken op vakantie gaat. Om de relatie goed te houden is het wel van belang om je vakantie goed voor te bereiden en alles goed te regelen. Plan de vakantieperiode daarom ruim van te voren en stel opdrachtgevers en klanten zo vroeg mogelijk hiervan op de hoogte. Dit voorkomt gelijk dat die andere angst waarheid wordt: het mislopen van opdrachten. Want wat als je nu net op de top van de Mont Blanc staat en je vanwege een gebrek aan Wi-Fi niet ziet dat er een belangrijke opdracht in je mail binnenkomt?

Omdat je voor je vakantie iedereen nog een keer op de hoogte stelt van je afwezigheid, mailen de klanten of opdrachtgevers je als het goed is geen belangrijke vragen. Je kunt eventueel ook nog een voicemailboodschap of een out of office reply instellen zodat je geen nieuwe opdrachtgevers misloopt. Al moet je over deze e-mailservice wel even goed nadenken, aangezien inbrekers op de loer liggen. Vanwege de verplichte inschrijving bij de Kamer van Koophandel is je vestigingsadres openbaar. Net zoals de politie adviseert geen vakanties op een openbaar twitteraccount aan te kondigen, is het voor een ondernemer die zijn thuisadres als werkadres gebruikt wellicht verstandiger om niet via een out of office reply te verklappen dat hij niet thuis is.

Slim plannen

Als ZZP’er is het verstandig om bij de planning van de vakantie rekening te houden met de branche waarin je werkt. Als zelfstandige bouwvakker is het bijvoorbeeld slim om de vakantie in de bouwvak te plannen, anders loop je in de periode daaromheen onnodig veel geld mis. Ben je een zelfstandig tekstschrijver die regelmatig op een redactie werkt, ga dan op vakantie in de perioden dat er weinig werk is. In de zomer gaat half Nederland op vakantie en ligt er waarschijnlijk juist veel werk in het verschiet.

De laatste dagen voor een vakantie zijn doorgaans erg hectisch. Je bent moe, maar moet nog een ingewikkelde klus afmaken. Facturen moeten worden opgestuurd, de btw-aangifte moet nog worden gedaan en dan is er ook nog de ‘gewone’ vakantiestress van thuis. Plan de laatste week voor de vakantie daarom goed in. Bedenk goed welke opdrachten nog kunnen wachten, of houd er bij de planning een aantal weken ervoor alvast rekening mee. Die lastige klussen zijn makkelijker als je uitgerust bent. Na de vakantie dus.

Tijdelijke vervanging

Denk goed na of je een tijdelijke vervanger inschakelt. Zorg in dat geval dat je op tijd een goede vervanger vindt en ook inwerkt. Als je weet dat jouw werkzaamheden goed overgedragen zijn en dat het werk in goede handen is, ga je al een stuk geruster op vakantie. De vervanger kan gelijk je zakelijke mail bijhouden om allerlei verzoeken af te handelen. Maak verder afspraken over spoedgevallen. Op vakantie wil je in principe niet gestoord worden, maar nood breekt wetten. Geef daarom een telefoonnummer door waarop je te bereiken bent.

Geldzaken regelen

Voordat je op vakantie gaat moet je goed op een aantal geldzaken letten. Zorg als zelfstandige ondernemer voor een financiële buffer. Niet alleen moet de vakantie betaald worden, maar je dient ook geld te reserveren voor na de vakantie. De weken dat je op vakantie bent, verdien je namelijk niets. Vergeet daarom vooral niet je facturen voor je vakantie te versturen. De verwerkingstijd voor opdrachtgevers is doorgaans een aantal weken, zodat je precies weer uitbetaald krijgt als je terugkomt van vakantie. Denk daarnaast goed na over de rekeningen die tijdens de vakantie betaald moeten worden. Met internetbankieren kun je vooruit plannen en de betaalopdrachten vooraf klaar zetten.

Smartphone

Met de komst van de smartphone is het allemaal veel eenvoudiger geworden om nog snel even de e-mail of social media te checken. Deze vaak dwangmatige behoefte levert flink wat stress op. Het is niet voor niets dat grote bedrijven tegenwoordig al hun werknemers aanmoedigen hun telefoon na werktijd uit te zetten. Nu is dat voor een ZZP’er altijd makkelijker gezegd dan gedaan, aangezien jij het bedrijf bent. Maar ook jij hebt recht op ontspanning, zeker tijdens de vakantie. Zet daarom in ieder geval alle push berichten op je smartphone uit, zodat je mail niet automatisch binnenloopt en je telefoon niet constant trilt of piept bij weer een whatsapp-bericht.

E-mail checken

Of je nu een trektocht door de Thaise jungle maakt of gewoon drie weken in je achtertuin een boek leest, beschouw vakantie als vakantie. Opdrachtgevers en klanten hebben geen idee waar jij van je vakantie geniet, voor hen telt alleen dat je weg bent. Ook al blijf je lekker thuis en ben je in de gelegenheid om je mail te lezen of snel te reageren, het is niet noodzakelijk om dit ook daadwerkelijk te doen. Een valkuil is dat je thuis eerder in (werk)gewoontes vervalt, maar vergeet vooral niet dat vakantie ook thuis een vakantie is.

Dat betekent overigens niet dat je helemaal niet met werk hoeft bezig te zijn, zo zwart-wit is het ook weer niet. Het is niet erg om af en toe je mail of voicemail te checken. Laat het alleen niet je vakantie domineren. Als je veel moeite hebt om je werk los te laten, is het verstandiger om hier een half uur per dag de tijd voor te nemen, dan de hele dag hierover op het strand liggen te piekeren. Bespreek dit vooraf wel met je reisgenoten, dat voorkomt een hoop irritaties.

Nieuwe inzichten

Er bestaat altijd een (kleine) kans dat je een opdracht misloopt tijdens je vakantie. Ook al heb je je goed voorbereid door je opdrachtgevers te laten weten dat je op vakantie bent, is er de mogelijkheid dat je een zakelijke kans mist omdat je tijdelijk niet bereikbaar bent. Daar kun je op het strand drie weken over piekeren, maar je kunt nu eenmaal niet alles uitsluiten. Beter is het om deze weken te gebruiken om over nieuwe zakelijke kansen na te denken. Doordat je tot rust komt, geef je jezelf de ruimte om nieuwe ideeën op te doen. Vanwege de normale dagelijkse beslommeringen is er vaak geen tijd voor (zelf)reflectie. De kans is groot dat je tijdens een vakantie - waarbij je afstand van alles neemt - tot nieuwe inzichten komt.

--
Bron/auteur:
Dit artikel is met toestemming overgenomen van www.ikgastarten.nl.

Beginnen aan een vertaalopleiding

Door Cas Jamin

Vertalen is een moeilijk, maar ook een mooi en belangrijk vak. Voor wie overweegt om een opleiding tot beroepsvertaler te volgen geef ik hieronder achtergrondinformatie en tips om goed beslagen ten ijs te komen. Dit doe ik als student vertalen Engels-Nederlands.

Het beroep van vertaler

Professionele vertalers zijn erin geoefend om teksten getrouw en met oog voor stijl, doelgroep en culturele context over te brengen in een andere taal. Zij maken onder andere literatuur, theaterstukken, folders, websites, handleidingen, en juridische en diplomatieke communicatie toegankelijk voor een anderstalig publiek.

Zelfs als lezers met een vreemde taal overweg kunnen, heeft een vertaling vaak meerwaarde. Klanten worden graag aangesproken in hun eigen taal en de diepere lagen van een literair werk komen veelal beter over in iemands moedertaal. Bovendien is bij veel teksten glasheldere communicatie van groot belang. Denk maar aan bijsluiters, contracten, algemene voorwaarden, handleidingen en veiligheidsvoorschriften. Dergelijke teksten zijn het domein van gespecialiseerde juridisch, technisch en medisch vertalers.

In de vertaalbranche gaat men er gewoonlijk vanuit dat een vertaler een vreemde taal nooit zo goed zal beheersen als zijn moedertaal. Daarom vertaalt de professionele vertaler in principe altijd naar zijn moedertaal. In de praktijk gebeurt het ook wel andersom, maar dan wordt een collega-vertaler die de doeltaal als moedertaal heeft ingeschakeld om de vertaling te reviseren.

Waarom is vertalen een vak?

Vertalen is niet eenvoudig. Het is een misvatting dat iemand die twee talen kent ook kan vertalen. Vertalen vereist heel specifieke vaardigheden en doet een bijzonder beroep op alle facetten van je taalbeheersing en op je algemene ontwikkeling.

Om een goede vertaling te kunnen maken, moet je de brontekst tot in zijn bijzonderheden kunnen doorgronden. Hierbij is het bijvoorbeeld van belang om te kijken hoe de schrijver zich uitdrukt, van welke grammaticale constructies hij zich bedient en binnen welke context de tekst geschreven is.

Vervolgens is het de kunst om een getrouwe, goedlopende vertaling te maken voor lezers in een ander taalgebied. Daarbij overbrug je regelmatig kleine en grote culturele en taalkundige verschillen. Zo heeft niet elke cultuur en elke taal overal een woord voor. Probeer ‘klunen’ of ‘gezellig’ maar eens te vertalen. Bovendien verschillen woorden en hun anderstalige pendanten vaak in betekenis of gevoelswaarde. Zo is een ‘komisch’ persoon grappig, maar als een Engelsman je optreden comical noemt dan is dat helemaal niet zo positief.

Het moeilijkste: loskomen van de brontaal

Wie begint met vertalen laat zich vaak veel te veel leiden door de zinsbouw en woordkeuze van de brontekst. Het resultaat is een ‘vertaling’ die bol staat van constructies die indruisen tegen de doeltaal (barbarismen). Zo zou het Engelse What is the date today? letterlijk vertaald kunnen worden als ‘Wat is de datum vandaag?’, terwijl een Nederlander in werkelijkheid zou zeggen ‘De hoeveelste is het vandaag?’. Ook het Engelse valid arguments is snel vertaald als ‘geldige argumenten’, terwijl ‘steekhoudende argumenten’ de juiste vertaling is.

Het is de kunst om los te komen van de brontekst, zonder deze uit het oog te verliezen. Dan wordt je weer de taalkunstenaar die je eigenlijk bent, die prima aanvoelt hoe hij zijn moedertaal moet hanteren om de boodschap van de brontekst over te brengen in een goedlopende vertaling.

Bartho Kriek geeft hier op zijn weblog enkele goede tips om meer afstand tot de brontekst te krijgen. Ook dit artikel op het webblog van Kari Koonin kan ik aanbevelen.

Beroepsoriëntatie

Het loont zeker om je al vroeg te oriënteren op de praktijk van het vak en je kansen op werk. Daarin zijn behoorlijke verschillen afhankelijk van de vertaalrichting en de onderwerpen waarin je je specialiseert. Je kunt terechtkomen bij een vertaalbureau, overheidsinstantie of multinational, maar de meeste vertalers werken als zzp’er.

Het is voor beginnende vertalers best lastig om een baan te krijgen, omdat de markt behoorlijk is dichtgeslibd. Vertalers die eerst specialistische kennis hebben opgedaan binnen een ander vakgebied, hebben vaak de beste kansen op een functie als intern vertaler.

Taalbeheersing: een paar tips

Een (aankomend) vertaler moet zich in zijn brontalen én doeltaal onderdompelen. Daarbij is het belangrijk dat hij of zij vertrouwd raakt met uiteenlopende teksten en schrijfstijlen.

Door teksten meermaals te lezen met speciale aandacht voor hoe de schrijver zich uitdrukt, raak je vertrouwd met de taalconstructies die moedertaalsprekers daadwerkelijk gebruiken.

Daarnaast zijn woordenboeken voor anderstaligen een uitstekend hulpmiddel om je brontalen beter te leren aanvoelen. Een woordenboek zoals het Engelse Longman Dictionary of Contemporary English maakt met heldere definities en vele voorbeeldzinnen snel inzichtelijk in wat voor context een bepaalde uiting gebruikt wordt.

Het combinatie- of collocatiewoordenboek

Een ander soort woordenboek waar je veel aan kunt hebben is het combinatie- of collocatiewoordenboek. In zo’n woordenboek kun je voor een bepaald woord opzoeken met welke andere woorden het vaak wordt gecombineerd. Elke taal heeft namelijk ongeschreven regels voor welke woorden samen kunnen gaan. Zo beleg je een vergadering, maar geen feestje. Een gesprek wordt gevoerd, maar een praatje maak je. Een collocatiewoordenboek scherpt je gevoel voor zinsbouw in de vreemde taal en het biedt houvast tijdens het schrijven.

Om een indruk te krijgen van wat een collocatiewoordenboek te bieden heeft kun je eens zoeken in het Engelse collocatiewoordenboek op ozdic.com. Bij het zelfstandig naamwoord meeting vindt je dan bijvoorbeeld allerlei combinaties met een bijvoeglijk naamwoord (general, face-to-face, fruitless), werkwoord (hold, call, attend) of voorzetsel (between, with, for).

In drukvorm zijn voor de Engelse taal onder andere het BBI Combinatory Dictionary of English, het Oxford Collocations Dictionary en het Macmillan Collocations Dictionary beschikbaar. Spaanse collocatiewoordenboeken zijn het PRÁCTICO van Bosque en DiCE van Alonso Ramos. Voor wie Nederlands als tweede taal leert, is er het Combinatiewoordenboek van Piet de Kleijn.

Vocabulaire

Uiteraard is het voor een aankomend vertaler heel belangrijk om flink te investeren in zijn woordenschat en kennis van idioom. Dit gaat het beste met een overhoorprogramma op basis van spaced repetition. Het gratis programma Anki kan ik hiervoor van harte aanbevelen. In dit artikel uit Wired Magazine kun je meer lezen over de spaced repetition-methode.

Studiematerialen

Vanuit je opleiding krijg je natuurlijk het nodige studiemateriaal aangereikt, maar soms is dat niet genoeg. Interessant zijn bundels met vertaaloefeningen, (oude) zelfstudiecursussen vertalen, vergelijkende of parallelle grammatica’s en vertaalhandboeken.

Voor dergelijke materialen kun je kijken bij gespecialiseerde uitgevers zoals Coutinho, Intertaal en de John Benjamins Publishing Company. Boekenservice.nl heeft ook studiematerialen voor vertalers. Verder zijn bij antiquariaten en universiteitsbibliotheken materialen te vinden.

Bibliotheekzoekmachine Wordcat.org en Google Book Search zijn handig in de zoektocht naar studieboeken en oefenbundels.

Meer weten?

Wil je meer weten over het beroep van vertaler? Kijk dan eens hier bij Carrièretijger.nl, op de website van het Nederlands Genootschap van Tolken en Vertalers of kijk eens rond op een vertaalblog.

Bronnen
Langeveld, Arthur. Vertalen wat er staat. Amsterdam: Atlas Contact, 2012.
Hollander, H.W. Vertalen. Utrecht: Het Spectrum, 1988.
Odijk, Chris P. Vertaalwijzer Engels-Nederlands. Barneveld: Boekenbent, 2013.
Website NGTV over het moedertaalprincipe.
5 Manieren om los te komen van de brontaal. Bartho Krieks weblog.
Avoiding translation blindness – remember to see the wood AND the trees. Kari Koonins weblog.
Carrièretijger over het beroep van vertaler.
Carrièretijger over de hbo-opleiding tolk-vertaler.

Informatiebijeenkomst digitalisering Bureau Wbtv & wijziging PE-beleid

[Persbericht]


Na de zomervakantie neemt Bureau Wbtv een online systeem in gebruik waarmee u zelf digitaal uw zaken kunt regelen. U kunt straks zelf uw gegevens beheren. Ook ontwikkelt Bureau Wbtv een nieuw PE-beleid dat hierop aansluit. Op 15 juli 2014 is er een informatiebijeenkomst over de op handen zijnde wijzigingen.

Wat verandert er?


1. Digitalisering: minder administratie, snellere afhandeling

Via een beveiligde toegang kunt u straks alle diensten van Bureau Wbtv digitaal afnemen. U kunt dan online een verzoek indienen, zelf uw gegevens gemakkelijk aanpassen, zelf uw PE-punten registreren en de status van uw verzoeken inzien. De digitalisering biedt u als tolk of vertaler ook andere voordelen. Zo worden uw administratieve lasten beperkt en worden de behandeltermijnen korter.

DigiD
Om straks gebruik te kunnen maken van de digitale diensten, heeft u een DigiD nodig. Lees voor meer informatie hierover op de site van Bureau Wbtv het artikel DigiD nodig voor digitale diensten.

2. Beleid permanente educatie

Bureau Wbtv ontwikkelt op dit moment een nieuw PE-beleid. De nieuwe benadering biedt u als tolk of vertaler meer mogelijkheden om aan te sluiten bij uw eigen behoeften en mogelijkheden. Dit nieuwe beleid, waarbij de verantwoordelijkheid voor het volgen en het registreren van gevolgde bijscholing geheel bij u ligt, sluit aan bij de nieuwe, digitale werkwijze.

Bijeenkomst 15 juli 2014

Bureau Wbtv houdt u van nieuwe ontwikkelingen op de hoogte via nieuwsbrieven en de website. Maar over de op handen zijnde wijzigingen vindt op dinsdag 15 juli 2014 ook een speciale informatiebijeenkomst plaats.

Op de bijeenkomst licht Bureau Wbtv het nieuwe PE-beleid toe, krijgt u te horen hoe het nieuwe digitale systeem werkt, wat er van u verwacht wordt en wat de wijzigingen voor u betekenen. Andersom wordt u ook geïnformeerd over wat u van Bureau Wbtv mag verwachten en krijgt u de gelegenheid om vragen te stellen. U moet zich wel vooraf aanmelden, want er is beperkt plaats.

Meer informatie over de bijeenkomst vindt u op de website van Bureau Wbtv.

--
Dit is een ingekort persbericht van Bureau Wbtv. Vertalersnieuws is niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit persbericht.

Vertalers ABC’tje

Door Elise Reynolds  

Wat is vertalen tegenwoordig? Er vinden online en offline tal van verhitte discussies plaats over de laatste ontwikkelingen in de vertaalsector: Machine Translation en vertaalgeheugens die het mogelijk maken sneller en in grotere volumes te vertalen, hongerloontarieven in Azië, klachten over marktverzieking door goedkope, ongeschoolde vertalers die toch aan de bak komen door de kiloknallerpraktijken, en druk van grote vertaalcorporaties. Er lijken zich overal versplinteringen voor te doen in de vertaalmarkt.

Ik vind het interessant om dit te volgen, omdat het mijn vak is, maar ik heb er in de praktijk weinig mee te maken. En dat terwijl ik al 19 jaar professioneel vertaler Nederlands-Engels ben. Ik wil in dit stukje even stilstaan bij waar het in mijn werk allemaal om draait: Nederlandse teksten naar het Engels vertalen.

A voor Achterliggende bron 

Vertalen begint bij de bron, er zijn zelfs drie belangrijke bronnen om in overweging te nemen. Een vertaling is gebaseerd op een brontekst. Dat is bron nummer een.

En dan bron nummer twee: bedenk tijdens het lezen van de brontekst de achterliggende bron: wie is de auteur? Een aanbeveling voor een bepaald merk whisky heeft een andere lading als deze van een slijterij komt dan als hij door een voedingsdeskundige geschreven is. Is een verslag van een kunstbeurs geschreven door een gevreesde kunstcriticus of door de moeder van een van de kunstenaars? Vrienden zullen vriendelijker over je huisgemaakte pasta pesto oordelen dan betalende klanten in een restaurant! Dit bepaalt het onderliggende perspectief van de tekst.

En dan is er nog een derde bron: de klant die opdracht geeft tot de vertaling. De identiteit van de klant vertelt je veel over de allesbepalende context. Waar is de vertaling voor nodig, een commercieel doel of voor het onderwijs? Een cultureel festival of een internetbureau? Dit heeft veel invloed op het taalgebruik, de taalconventies en de uitstraling van de tekst.

Naast deze taalkundige overwegingen, heb je ook met de klant te maken om de vertaling tot stand te brengen. Wat verwacht de klant? Een vertaalde, Engelse tekst, zonder opmerkingen of discussie? Of een vertaalde tekst met daarin nog ruimte voor overleg, af te ronden nadat eventuele inconsistenties in de brontekst besproken zijn, alternatieven afgewogen en feedback gegeven over stijl en tone of voice? Verschillende klanten prefereren verschillende werkwijzen. Zorg dat je hierover duidelijke afspraken maakt.

B voor Bedoeling 

De bron dus, is het belangrijkste, de basis van de vertaling. Maar wanneer je aan het vertalen bent, moet je ook de doelgroep in gedachten houden. Wie gaat de vertaling lezen? Bestuursleden van een moederbedrijf in de VS die inzage willen in wat de Nederlandse media over hun Europese dochtermaatschappij hebben geschreven? Of is de tekst voor lezers met allerlei nationaliteiten bedoeld, die de kunstbiënnale in Venetië volgende week bijwonen? Wil de klant dat de tekst SEO-gevoelig is? Is de tekst voor intern gebruik of voor publicatie? Voor kenners binnen een vakgebied of een breder publiek? Dit heeft allemaal weerslag op de te gebruiken terminologie, register en, uiteindelijk, de prijs van de vertaling.

C voor Capabiliteit 

Nu de basis duidelijk is, kun je aan het werk. Het vertalen zelf: het mooiste deel van mijn werk. Hoewel je de betekenis van de brontekst moet behouden, is het belangrijk een succesvolle overstap te maken naar de doeltaal. Je kan de tekst niet slechts naar het Engels (of jouw doeltaal) vertalen, de doeltekst moet ook herschreven worden zodat hij natuurlijk loopt. [red: lees voor meer informatie hierover ook Beginnen aan een vertaalopleiding in deze editie van Vertalersnieuws.] Als je te veel vastzit aan de brontaal, hoor je dat terug in de vertaling, die stokt, vervelend leest, en het ergste van alles: niet uit gelezen wordt.

Het hele alfabet 

Maar hoe leuk ik mijn vertaal ABC’tje ook vind, er is meer aan de hand in de vertaalwereld. De vertaalmarkt wordt nu zo groot, door globalisering, groeiende internationale handel, en steeds toenemende online communicatie (blogs, e-mails, wikis, etc.), dat er ook meer nodig is om aan de gigantische vertaalbehoefte tegemoet te komen.

Alle discussies over geautomatiseerde vertalingen en de globale marktwerking, voor én tegen, zijn dan ook broodnodig om dit relatief nieuwe terrein als pioniers te verkennen. De eerder genoemde software en kiloknallers hebben een eigen rol te vervullen: zij komen tegemoet aan de behoefte van een bepaald segment om betaalbaar enorme volumes tekst te vertalen. Binnen dit scala aan nieuwe vertaalservices, zoals geautomatiseerde vertaling, post-editing en snelheid-verhogende soft- en hardware, zullen sommige oplossingen onmisbare tools worden, en andere voor kwaliteitsproblemen en marktverzieking zorgen. Dus ik blijf de ontwikkelingen volgen. Het zijn andere vertaalpraktijken dan de mijne (nu zogenaamd ‘human translation’) maar zij hebben mogelijk net zo goed een bestaansrecht.
Elise Reynolds
--
Elise Reynolds is een Amerikaans-Nederlandse die al 19 jaar als freelance vertaalster en editor werkzaam is. Ze vertaalt alleen van Nederlands naar Engels. Haar bedrijf Id Est heeft ook een website; die vindt u op www.idest.nl.

maandag 2 juni 2014

KB maakt boeken uit 1872-1940 vrij beschikbaar

Bewerkt persbericht


Koninklijke Bibliotheek, Den Haag / Amsterdam, 23 april 2014

De Koninklijke Bibliotheek heeft Nederlandse boeken uit de periode 1872-1940 voor iedereen toegankelijk gemaakt via het online platform Delpher. Hiervoor tekende de KB op 22 april 2014 een overeenkomst met de auteursrechtenorganisaties Stichting Lira (schrijvers en vertalers) en Pictoright (visuele makers).

De eerste boeken zijn al beschikbaar

De eerste 1200 boeken uit deze periode zijn nu full text te doorzoeken via Delpher. Er is hiermee opnieuw een schat aan interessant materiaal beschikbaar voor historisch, taalkundig, letterkundig en boekhistorisch onderzoek. Iedereen met historische belangstelling kan zijn hart ophalen.

Van de fauna van Nieuw-Guinea tot Maastrichts dialect

Een greep uit de onderwerpen: de flora van Java, de fauna van Nieuw-Guinea, de ‘oorzaak der vermindering der geboorten in de beschaafde landen’, het Maastrichts dialect, de eerste boeken over vliegtuigen. En niet te vergeten boeken uit de jaren 1914-1916 die aspecten van de oorlog behandelen die dan volop woedt en die dit jaar herdacht wordt.

De boeken zijn gedigitaliseerd in het kader van het Nationaal Programma voor Behoud van Papieren Erfgoed Metamorfoze en komen uit de collectie van de Koninklijke Bibliotheek.

Samenwerking KB en rechtenorganisaties

Via digitalisering wil de KB, de nationale bibliotheek van Nederland, iedereen online toegang geven tot alles wat in Nederland is gedrukt. Stichting Lira en Pictoright behartigen de belangen van tekst- en beeldmakers.

--
Noot van de redactie van Vertalersnieuws:

Delpher 

Op de website Delpher.nl zijn Nederlandse historische teksten uit de digitale collecties van een groot aantal wetenschappelijke instellingen, bibliotheken en erfgoedinstellingen ontsloten voor het grote publiek. Je kunt er miljoenen pagina’s uit Nederlandse boeken, kranten en tijdschriften doorzoeken.
--

Dit was een persbericht van de Koninklijke Bibliotheek. De tekst is door de redactie ingekort, maar Vertalersnieuws is niet verantwoordelijk voor de inhoud van het persbericht

Iemand begroeten: het belang van de etnografie van de communicatie

Door Marthe Dijk

Als twee mensen elkaar iets willen meedelen, wordt vaak taal gebruikt. Bijvoorbeeld: ‘Kun je mij nog wat wijn bijschenken?’ Maar taal is zeker niet het enige communicatiemiddel. Degene die meer wijn wil, kan ook zijn glas ophouden. Beide mogelijkheden komen regelmatig voor aan Nederlandse eettafels. Deze manier van communiceren is echter lang niet overal gebruikelijk. Als vertalers zijn we veelal op taal gericht, maar er zijn heel veel culturele factoren die bijdragen aan wat en hoe er gecommuniceerd wordt. Deze worden beschreven in de etnografie van de communicatie.

Antropologie vs. taalkunde
De etnografie van de communicatie is een combinatie van etnografie en taalkunde. In de etnografie houdt men zich hoofdzakelijk bezig met de beschrijving en analyse van cultuur, en in de taalkunde met de beschrijving en analyse van taal. Bij etnografie van de communicatie wordt er een verband gelegd tussen cultuur, taal en gedachten.

Men was zich al langer bewust van het mogelijke verband tussen cultuur en taal, maar pas in 1962 werd de term etnografie van de communicatie voor het eerst gebruikt door Dell Hymes. Hij sloeg een brug tussen de antropologie en de taalkunde door te stellen dat taal niet los kan worden gezien van hoe en waarom mensen taal gebruiken. Het hoe en waarom dragen juist bij aan een beter begrip van de taal. En taal is onderdeel van cultuur.

De etnografie bestudeert de verschillende competenties van de spreker, zoals taalkundige competentie (ben je als spreker in staat een grammaticaal correcte zin te maken?) en communicatieve competentie (gebruik je als spreker een zin in de juiste context?). Een communicatief competente spreker houdt zich aan bepaalde regels. Je moet weten wanneer je moet spreken, wanneer niet, hoe je een gast moet ontvangen, hoe je moet groeten, wanneer je moet groeten, waarover je mag praten, enzovoort. De belangrijkste vraag binnen de etnografie is: wat moet een spreker weten om gepast te communiceren binnen een bepaalde samenleving, en hoe leert een spreker dat?

Groeten bij de Wolof
In de meeste samenlevingen is een vorm van groeten gebruikelijk, zoals ook bij de Wolof in Senegal. De samenleving van de Wolof is gebaseerd op sociale ongelijkheid. Dit is te zien in de hiërarchische verdeling in sociale groepen. Daarnaast komt het ook naar voren in sociale interacties, zoals groeten. Aan de manier van groeten kun je zien welke relatie de sprekers met elkaar hebben. Bij het groeten moeten de Wolof zich aan een aantal basisregels houden. Als twee mensen elkaar kunnen zien, moeten ze elkaar groeten. Zelfs als iemand moet omlopen om te groeten, moet hij of zij toch groeten. Iedereen binnen de dertig meter moet worden gegroet.

Het centrum van de stad, waar de markt is, is sociaal gezien een lastige plek, omdat er veel mensen zijn en alle mensen binnen dertig meter moeten worden gegroet. Om dit makkelijker te maken is het centrum in verschillende zones ingedeeld, zoals de markt, de waterbron, het gebied rond de moskee, de winkels, enzovoort. Je moet iedereen groeten die zich in dezelfde zone bevindt als jijzelf. Als er in jouw zone geen mensen zijn, dan moet je de mensen in de eerstvolgende zone groeten. Als het heel erg druk is in jouw zone, hoef je slechts de twintig dichtstbijzijnde mensen te groeten.

Groeten bij de Baatombu
In Afrikaanse culturen komt het vaak voor dat er iemand is die vragen stelt, en iemand anders die de vragen beantwoordt. Het hoeft niet altijd zo te zijn dat de ondergeschikte persoon de vragen stelt, zoals bij de Wolof het geval is. Het kan ook andersom. Dit verschilt per cultuur.

Bij de Baatombu uit Benin zijn het de personen met een hogere status die het initiatief nemen tijdens het groeten. De toon van de groet zet de toon voor de rest van het gesprek. De belangrijkste functie van de begroeting is om de relatie tussen twee mensen duidelijk te maken door het gebruik en de keuze van verschillende formuleringen.

Net als bij de Wolof is ook de samenleving van de Baatombu gebaseerd op sociale ongelijkheid. Wanneer twee mensen elkaar ontmoeten, is er altijd sprake van een statusverschil. Als beide sprekers dezelfde sociale status hebben, dan neemt een van de twee de rol aan van iemand met een hogere status. Als twee mensen die willen groeten geen bestaande relatie hebben, dan geeft leeftijd de doorslag. Ook onder familieleden bestaat geen gelijkheid. Zelfs bij tweelingen is er ongelijkheid. Degene die als tweede is geboren, heeft een hogere status, omdat hij de eerste eropuit heeft gestuurd om te verkennen.

Naast woordkeus en status speelt ook lichaamstaal een rol bij het groeten. Wanneer de Baatombu groeten, staan ze iets gebogen en zijn hun knieën gebogen. De ondergeschikte zal altijd lager staan, kijkt zijn meerdere niet direct aan en praat zachter. Hij zal altijd korte standaard antwoorden geven. Degene met de hogere status besluit wanneer hij de begroeting beëindigt. Hij bepaalt hoe lang het gesprek duurt. Hij mag wel de tijd van de ondergeschikte persoon ‘verdoen’, maar de ondergeschikte mag dat nooit bij zijn meerdere doen.

Vertalen maar!
Culturele aspecten, zoals de hierboven beschreven voorbeelden, liggen verborgen in geschreven teksten. Sommige hiervan zijn ook voor de vertaling van belang. Het is aan de vertaler om deze signalen te herkennen en om te zetten naar de doeltaal.


Bronnen
William Foley: Anthropological Linguistics: an introduction
Judith Irvine: ‘Strategies of Status Manipulation in the Wolof Greeting’
Muriel Saville-Troike: The Ethnography Of Communication: an introduction
Wendy Schotman: 'The Daily Ritual of Greeting Among the Baatombu of Benin'

Een vertaler in Barcelona

Door Silvie van der Zee

Eind vorig jaar werd ik via Linkedin benaderd door iemand van de HR-afdeling van een groot internationaal bedrijf met de vraag of ik interesse had in een tijdelijke functie als in-house vertaler Engels – Nederlands…. in Barcelona! De vaste vertaler zou met zwangerschapsverlof gaan en ze zochten iemand om haar te vervangen.

Ik heb de baan! 

Na een vertaaltest en diverse telefonische sollicitatiegesprekken, lieten ze me voor een dag overvliegen naar Barcelona om persoonlijk kennis te maken. Binnen twee weken zou ik horen of ik het was geworden. Twee dagen later belden ze echter al: ik had de baan!

In januari stapte ik op het vliegveld om dit mooie avontuur aan te gaan. Het was voor mij wel weer even wennen, een kantoorbaan, want ik had een paar maanden daarvoor besloten om full-time te gaan freelancen en werken vanuit huis went snel. Maar ik klaag niet, want de baan bevalt goed.

Voordelen 

Zo kan ik altijd iemand om advies vragen, want ons team bestaat uit tien vertalers, iedereen heeft een eigen taal. Ik overleg bijvoorbeeld regelmatig met mijn collega van Duits hoe een bepaald woord het beste vertaald kan worden. Ook werken er veel Nederlanders bij het bedrijf en ook hen kan ik om advies vragen, bijvoorbeeld welke term het beste klinkt of het meest geschikt is voor de website, een advertentie, etc.

Daarnaast is er altijd iemand in de buurt als ik computerproblemen heb (handig!) en ben ik naast vertaler ook cultureel expert voor Nederland, waardoor ik regelmatig advies geef aan de marketingafdeling. Ook is er ruimte voor allerlei cursussen en eigen initiatieven binnen het bedrijf. Zo heb ik al een cursus Presentatievaardigheden en een cursus Timemanagement gedaan, en binnenkort ga ik zelf mijn allereerste training geven.

Nieuwsbrief 

Verder heb ik invloed op het beleid van ons team. Ik heb bijvoorbeeld bedacht dat het leuk is om een nieuwsbrief te sturen naar al onze freelance vertalers. Daar is budget voor, en de designers zijn hard aan het werk om de nieuwsbrief zo mooi mogelijk te maken. Mijn collegavertalers zijn druk aan het schrijven en eind deze maand wordt de eerste nieuwsbrief verstuurd.

Extra’s 

Bovendien biedt het bedrijf leuke extra’s: gratis sportlessen (yoga, crossfit en Zumba), gratis taallessen, een restaurantkaart met een tegoed om ruim 10 keer per maand van uit eten te kunnen gaan, 50% korting op metrokaartjes en elke week een vrijdagmiddagborrel met thema.

Zomer 

Het is natuurlijk ook helemaal niet verkeerd om een tijdje in Barcelona te wonen, vooral nu de zomer eraan komt. Het is al een paar maanden lekker weer en het aantal keer dat ik naar het strand ben geweest, waar ik overigens 10 minuten lopen vandaan woon, is niet meer te tellen. Ik geniet er nog maar even van, want de tijd vliegt. Over een paar weken ga ik alweer naar huis. Hoewel ik Barcelona zeker ga missen, gaat er niets boven thuis. Home sweet home.

maandag 28 april 2014

De emmer

Door Tessa Vrijmoed

Wie goed een vreemde taal wil leren, kan beter niet steeds letterlijk dingen vertalen naar de moedertaal. Vandaag wil ik dat echter voor de grap eens wél doen.

Grappig

Hoe zou het klinken als wij, nadat we iets af hadden gemaakt, zouden zeggen fatto (‘gedaan’) en niet ‘klaar’, een woordje dat de Italianen juist weer wél gebruiken als ze de telefoon opnemen (pronto)? Als je in het Nederlands een persoon aanspreekt met ‘Luister…’, kun je er van op aan dat er iets belangrijks volgt; een Italiaan gebruikt Senti… echter vaak simpelweg aan het begin van een zin en als hij het aanvult met una cosa (‘een ding’) wordt het helemaal lastig te vertalen. Het werkwoord sentire is sowieso interessant, want zeg je: Hai sentito Marco? dan vraag je niet of je gesprekspartner Marco nog heeft ‘gehoord’, maar of diegene de jongen nog gesproken heeft.

Ciao betekent niet alleen ‘hoi’ maar ook ‘doei’ en neem je afscheid dan kun je volstaan met Alla prossima! (‘Tot de volgende keer!’) Ben je het niet eens met wat iemand zegt, dan kun je uitroepen: Che dici! wat ik in plaats van ‘Wat zeg je?’ haast zou willen vertalen met ‘Come on!’. Bedank je een vriend voor een bewezen dienst, dan kan deze daarop antwoorden: Ci mancherebbe, iets van ‘dat ontbrak er nog aan’ of figurati (‘stel je voor’), beide op te vatten als ‘graag gedaan’.

Letterlijk

Veel kunnen we na een letterlijke vertaling nog steeds prima begrijpen, alleen zou je het bij ons niet zo zeggen: heeft een winkelier je bijvoorbeeld geholpen, dan kun je zeggen gentilissimo (‘bijzonder vriendelijk’) en als je iemand welterusten wenst, zeg je sogni d’oro (‘gouden dromen’). Wil je niet te hard van stapel lopen, dan is piano piano op zijn plaats (‘langzaam langzaam’) en als je van gedachten veranderd bent en een aanbod afslaat, heb je er simpelweg ‘nog eens over nagedacht’: Ci ho ripensato. Roept iemand je, dan reageer je niet met ‘Wat is er?’ maar met Dimmi (‘zeg het me’) en iets wat op enige wijze ook maar leuk of aangenaam is, is mooi (che bello). En klinkt de datief in het Nederlands vreselijk oubollig, een Italiaan gebruikt deze vorm naar hartelust: Mi lavo le mani (‘Ik was me de handen’).

Zegswijzen

In de categorie zegswijzen weet je het nooit. Zo kun je hier ook gewoon het ijs breken in een ongemakkelijke situatie (rompere il ghiaccio), neem je echter een groot risico, dan begeef je je niet in het hol van de leeuw, maar in dat van de wolf (la tana del lupo). Heb je trek, dan kun je wederom aan dit dier refereren, terwijl wíj doorgaans honger als een paard hebben. En iedereen die Italiaans leert, kent de uitdrukking In bocca al lupo, zoiets als ‘In de mond met die wolf’. Wat het betekent? Succes! En je antwoordt niet door te zeggen grazie, maar: crepi! (‘moge hij creperen’).

Nederlanders worden gezien als een zuinig volk oftewel: wij hebben korte armen (le braccia corte) die niet tot onze portemonnee reiken. Wie arrogant is, heeft last van stank onder zijn neus (avere la puzza sotto il naso) en gaat iemand te ver, dan heb je het over de druppel die de vaas doet overlopen (la goccia che fa traboccare il vaso).

Tot zover deze spoedcursus Italiaans. Gouden dromen en tot de volgende. Hoi.

--

Over Tessa Vrijmoed

Tessa D. M. Vrijmoed (1982) is na het behalen van haar Master in Griekse en Latijnse Taal en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam (2006) twee jaar werkzaam geweest als docente Klassieke Talen aan een school in Amsterdam, alvorens zij in 2008 besloot zich te onderwerpen aan het avontuur dat Italië heet. Hier bevindt zij zich tot op heden, nauwelijks worstelend om aan de betovering van de Eeuwige Stad te ontkomen.
Tessa heeft over haar wederwaardigheden in Rome een boekje geschreven "Laat je krekels maar krieken", te bestellen bij Freemusketeers.

Bron:
Het Colosseum voorbij

Deze tekst is met goedkeuring van de auteur overgenomen. Vertalersnieuws is niet verantwoordelijk voor de inhoud.

zondag 27 april 2014

Verder-talen: van idee naar vertaalde webwinkel

Speciale gast-auteur: de klant van een vertaler

Door Christa de Wit, Fashion designer bij Chairmelotte, Wheelchair Couture

Vorig jaar hebben mijn zoon en ik een webwinkel opgezet in mode voor rolstoelgebruikers. Aangezien we ook over de grenzen hopen te gaan verkopen, hadden we ook een vertaling nodig in een taal die niet onze moedertaal is. In dit verslagje vertel ik u graag hoe we ons bedrijf hebben opgezet en welke uitdagingen de vertalingen van onze website zoal voor ons en onze vertaalster met zich meebracht.

Het idee: kleding voor rolstoelgebruikers

Vorig jaar ontstond het idee om een webwinkel te beginnen in aangepaste kleding voor rolstoelgebruikers. Er zijn slechts enkele bedrijven wereldwijd die kleding aanbieden die geschikt is om in een rolstoel te dragen. Het gaat dan in de eerst plaats om praktische oplossingen, zoals speciale regencapes, beenzakken, schootskleden en aangepaste lange broeken.

Bovendien zijn het veelal bedrijven die naast kleding ook andere artikelen aanbieden. Je kunt dan denken aan de rolstoelen zelf, aan orthesen en aan verpleeg- en verzorgartikelen. Daardoor kan het gebeuren dat je een rolstoelbruidsjapon ziet pal naast een afbeelding van incontinentiemateriaal. Het is natuurlijk praktisch wanneer je alles meteen bij de hand hebt, maar het zette ons aan het denken.

Wheelchair Couture

Wij willen ons bedrijf, Chairmelotte –Wheelchair Couture, in tegenstelling tot die aanbieders, specialiseren in rolstoelkleding die op de eerste plaats mode is, fashion. Natuurlijk met speciale extra’s en aanpassingen die het draagcomfort verhogen en praktisch in het gebruik zijn. En met een design dat helemaal afgestemd is op de zittende houding. Chique kleding met een zit-snit, representatief om in te solliciteren en prachtig om in te schitteren op een feest. Ofwel: wheelchair couture. Een online winkel met ‘aangepaste confectie’.

Op het wereldwijde web

Wij hadden het geluk dat online verkoop steeds normaler wordt èn dat steeds meer mensen een computer hebben èn dat mensen met een beperking veel op het wereldwijde web zitten. Voor mensen in een rolstoel is het immers heel moeilijk om een winkel binnen rollen om iets te kopen. Dus besloten we een webwinkel te beginnen.

Marktonderzoek

We deden veel navraag bij rolstoelgebruikers naar hun wensen, voorkeuren en stijlen. We richtten een website in om dit onderzoek online verder voort te zetten en om te achterhalen welke maten gebruikelijk zijn bij mensen die veel zitten. Met deze gegevens konden we een eigen maatvoeringssysteem ontwikkelen.

Voertaal: Engels

We hadden echter een probleem: de Nederlandse taal wordt maar in een klein deel van de wereld gesproken. Wilden we goed gevonden en begrepen worden en wilden we veel respons op het onderzoek, dan lag het erg voor de hand om de website in het Engels te vertalen. Maar ja, dat moet je wel kunnen.

We besloten naar een professional te stappen. Een vriendin met een uitstekend gevoel voor talen en ruime ervaring in technisch vertalen was bereid de vertaling te verzorgen. Met heel veel passie en plezier heeft zij alle technische termen en woorden uit het modevakjargon nageplozen om een correcte vertaling te kunnen leveren.

Samenwerking voor gevorderden

De samenwerking verliep erg goed: in het begin schreef ik uitsluitend in het Nederlands. Bij die teksten kreeg ik vragen over wat ik precies bedoeld had en ontving ik daarna Engelse vertalingen, met waar het nodig was een aantal varianten om uit te kiezen.

Naar mate ik meer materiaal voor handen had, leverde ik ook teksten aan die half Nederlands, half Engels waren. Dan kon ik stukjes ongeveer hergebruiken. Maar zo werkte het toch niet: wat op de ene plaats perfect paste, had een andere lading als je het inpaste op een andere plaats. Dan ontving ik er een aantal tekstvoorstellen bij, met daarbij uitgelegd dat elk voorstel net iets anders uitdrukte. Sommige woorden hadden een lichte uitstraling, anderen waren zakelijker, of juist speelser. Het luisterde nauw.

De ene vertaling is de andere niet

De vertaling leverde soms ook woordspelingen op die in een andere taal heel anders overkomen. Sitting pretty was er zo een. Weliswaar de letterlijke vertaling van ‘mooi zitten’, maar in het Engels een èchte uitdrukking, en wel eentje met een lichtelijk tuttig imago. “Nogal wat schoonheidssalons heten zo, en een groot bedrijf in van die gebloemde losse hoezen voor banken en stoelen waar Engelse huisvrouwen zo gek op zijn, een vintage tearoom, een winkel in stof met bloemetjesprints” , liet de vertaalster me weten. “En bij beschrijving van personen het gaat in 99% van de gevallen over een vrouw, dus voor mannenmode is sitting pretty ook niet bruikbaar. Als slogan is het voor Engelstaligen wel erg voor de hand liggend, alsof je te lui bent om wat originelers te bedenken zeg maar. Je kan er wel eens mee spelen in een stukje tekst of zo, maar niet als kreet. Helaas”.

Verder-talen

Als er iets is dat we iedereen aan kunnen raden: zoek een vertaler die met je meedenkt. Iemand die niet min of meer klakkeloos vertaalt wat jij geschreven hebt, maar iemand die je ook vraagt: “Wat wil je uitdrukken? Wat is je bedoeling?”

We waren enorm blij met onze vertaalster, omdat ze met ons meedacht op inhoud, ons suggesties deed en kritisch was op hoe ik het opgeschreven had. En dat ook nog met een dosis humor. Dan heb je de situatie dat je teksten niet alleen vertaald worden, maar dat het verder-talen wordt.

Je komt samen een hele sprong verder. Deze manier van samenwerken legt letterlijk een brug tussen (moeder)talen en landen. Een verbinding op woordniveau, met charme en humor. En dit succes nodigt uit om – als de online winkel werkelijk gaat lopen- ook nog andere talen toe te voegen.

Tot slot: als je een kijkje neemt in de online store (Chairmelotte.com) zie je meteen het eindresultaat: prachtig vertaalde teksten.

Een beurs bezoeken als vertaler

Door Marion Caris

Binnen de vertaalwereld is acquisitie vaak een eng of vies woord. Vertalers verlaten over het algemeen niet graag hun werkplek en lopen nog minder graag te koop met hun kwaliteiten. Dat is jammer, want daarmee pikken de vertaalbureaus de krenten uit de pap. Veel vertalers nemen dat voor lief. Ze hoeven niet de deur uit of enge telefoontjes te plegen en worden toch voorzien van een continue stroom van werk. Prima. Maar wie een mooie klantenportefeuille wil met uitdagende en goedbetaalde opdrachten zal over de drempel moeten stappen. Eng? Jazeker! Maar samen met anderen kan acquisitie ook leuk zijn. Dit jaar heb ik met twee collega’s de koe bij de horens gevat. Wij gaan naar een beurs!

Een aantal weken geleden werd ik door een collega gevraagd of ik mee naar de Hannover Messe wilde gaan. De Hannover Messe is de grootste technologiebeurs ter wereld. Hier komen elk jaar in april bedrijven uit de hele wereld bijeen om hun producten op het gebied van industriële automatisering, energie- en milieutechnologie en industriële toelevering te presenteren.

Waarom de Hannover Messe?

Wij zijn vertalers en een tolk met de talencombinatie Duits-Nederlands of Nederlands-Duits en vertalen en tolken hoofdzakelijk voor branches die op de Hannover Messe zijn vertegenwoordigd. Maar wat de beurs voor ons vooral interessant maakt, is dat Nederland dit jaar partnerland is van de Hannover Messe. Onder het motto ‘Global Challenges, Dutch Solutions’ wil Nederland op de beurs een grotere bekendheid verwerven als innovatief en creatief land. Hier willen wij op inhaken.

Leuk, maar levert zo’n beursbezoek nou echt iets op?

Dat weet je natuurlijk nooit van tevoren. En het hangt erg af van je doelstellingen en je voorbereidingen. Ga je om nieuwe klanten te winnen, om de kennis over jouw branches op te frissen of om als vertaler gewoon eens te kijken wat er op zo’n beurs allemaal gebeurt?

Als je nog nooit een beurs hebt bezocht, leg de lat dan niet te hoog. Ga eerst eens een dag om te neuzen. Dat is vooral raadzaam bij grote beurzen zoals de Hannover Messe. Je krijgt dan een gevoel voor de dimensies (meer dan 200.000 bezoekers en 6000 exposanten in 27 beurshallen op enkele vierkante kilometers), de branches en de mensen op de stands. Je gaat waarschijnlijk zonder nieuwe klanten naar huis, maar wel met een tas vol handig informatiemateriaal en belangrijke nieuwe inzichten.

En die komen heel goed van pas als je een jaar later teruggaat om acquisitie te doen. Een beurs is immers een bron van potentiële klanten. Maar als je deze wilt aanboren, zijn er degelijke voorbereidingen en – niet te vergeten – een uitgebreide follow-up nodig. Of je er uiteindelijk klanten aan overhoudt blijft de vraag. Maar je kunt het geluk natuurlijk wel een handje helpen.

Alleen of met anderen?

Ga je om te neuzen, dan kan dat prima in je eentje. Je kunt dan je eigen tempo bepalen en overal zo lang kijken als je wilt. Je zult dan merken hoe gemakkelijk het is om met iemand in gesprek te komen, maar ook hoe eng het is om je als vertaler aan te prijzen en hoe moeilijk dat is bij iemand die ook iets wil verkopen.

Is acquisitie je hoofddoel dan is het fijner en effectiever om samen met één of meerdere collega’s te gaan. Je kunt elkaar moed inspreken en elkaar tijdens het gesprek helpen. Ook is het met twee of drie personen gemakkelijker om de aandacht van de verkoper vast te houden. Die haakt over het algemeen namelijk snel af als hij merkt dat je geen potentiële klant bent.

Maar een samenwerking met collega’s is ook beter vanwege de vele voorbereidingen. En niet in de laatste plaats met het oog op een professionele presentatie. Het biedt een bedrijf zekerheid als je je als netwerk en niet als einzelgänger profileert.

Een professionele presentatie gaat boven alles

Zoals al aangegeven, is het belangrijk om je als netwerk te presenteren. Kies daarbij collega’s die dezelfde talencombinaties en specialisaties hebben als jij. Daarbij is het mooi meegenomen als er ook een tolk aan boord is. Zo dek je een breed spectrum aan diensten af. Bij ons: tolken en vertalen van het Nederlands naar het Duits en van het Duits naar het Nederlands volgens het vierogenprincipe en het moedertaalprincipe.

Maar belangrijker nog: kies collega’s die je vertrouwt en die dezelfde kwaliteitseisen en dezelfde manier van werken hebben. Je moet niet alleen op de beurs, maar ook erna op elkaar kunnen rekenen.

Zorg dat iedereen een deugdelijk visitekaartje heeft. Tegenwoordig is het niet meer zo duur om kaartjes te laten drukken. Beknibbel niet op de kwaliteit. Een visitekaartje is je visitekaartje!

Maak van tevoren een website. Als je budget klein is, kun je volstaan met één pagina waarop duidelijk je persoonlijke gegevens, je talencombinatie(s) en je specialisatie(s) staan vermeld. Zet er ook een foto bij. Geen vakantiekiekje, maar minimaal een goede pasfoto die professionaliteit uitstraalt. Mocht een bedrijf na de beurs naar je visitekaartje grijpen dan helpt een foto om het geheugen op te frissen. Bovendien: wil jij ook niet graag zien met wie je van doen hebt?

Als je zelf niet zo veel verstand hebt van websites, laat deze dan door een professional maken. Niets stoot potentiële klanten meer af dan een website die aan alle kanten rammelt en van te veel toeters en bellen is voorzien. Bespaar ook hier niet op kwaliteit.

Van een flyer hebben we na kort overleg afgezien. Deze belandt zeer waarschijnlijk in de prullenbak. Met een visitekaartje gebeurt dat misschien minder snel. En als daar het adres van je website op staat vermeld, dan heb je in wezen een digitale flyer.

Welke beursdag werpt de meeste vruchten af?

Bij beurzen die meerdere dagen duren, is het zinvol om te kijken wanneer je het best kunt gaan. Bij de Hannover Messe is de eerste dag interessant, omdat Nederland bij de opening extra centraal staat. Handig om bij aan te knopen. Maar houd er tijdens de eerste dagen rekening mee dat de verkopers bijzonder gefixeerd zijn op het vinden van nieuwe klanten en het sluiten van deals. Als vertaler ben je dan niet interessant en kun je vriendelijk maar snel worden afgeserveerd. Aan de andere kant zijn de meeste verkopers gedurende deze dagen nog fris en enthousiast.

Dat is tijdens de laatste dagen vaak niet meer zo. De deals zijn dan gesloten en het beurspersoneel wil naar huis. Aan de andere kant hebben de mensen op de stand dan wat meer tijd. De kans is dus groter dat er een wat langer gesprek tot stand komt.

Maar uiteindelijk komt het er op aan hoe goed je bent voorbereid en hoe handig je het gesprek voert. Tip: Regel je overnachting op tijd.

Selectief zijn is belangrijk

Het heeft weinig zin om op de beurs langs alle stands te lopen en te kijken welke interessant zouden kunnen zijn. Eén of zelfs twee dagen is veel te kort en je voeten zullen het je niet in dank afnemen. Maak daarom van tevoren een selectie van bedrijven die je als klant wilt hebben.

Bijna elke website van een beurs heeft een overzicht van branches en exposanten. Vaak staat het land van herkomst vermeld en ook de website van het bedrijf. De Hannover Messe heeft een bijzonder handige zoekfunctie waarmee je op branche, productgroep of product kunt filteren.

Maak een eerste grove selectie en bekijk de websites van de betreffende bedrijven. Past het bedrijf werkelijk bij jouw profiel? Is het bedrijf actief op de markt van jouw land of zijn er tekenen dat het deze markt wil betreden? Is de website al in jouw moedertaal vertaald? Kun je via de website namen van eventuele contactpersonen achterhalen? Verfijn je selectie totdat er uiteindelijk 20-30 bedrijven overblijven. Hiermee ga je verder aan de slag. Wat dat betekent, lees je in mijn volgende blog.

--
Over Marion Caris

De bovenstaande tekst heeft Marion Caris geschreven voor haar eigen blog en mochten wij hier overnemen.
Marion Caris is in 1994 afgestudeerd aan de Opleiding Tolk-Vertaler in Maastricht. Zij specialiseerde zich in de talen Duits en Engels. Sinds 2005 is Marion woonachtig in Berlijn en werkzaam als freelance vertaalster. Ze is gespecialiseerd in technische vertalingen en vertalingen op het gebied van e- en m-commerce.


Deze tekst is met goedkeuring van de auteur overgenomen. Vertalersnieuws is niet verantwoordelijk voor de inhoud.

donderdag 24 april 2014

Impressies van de conferentie ‘Vertaaltechnologie: kans of bedreiging?’

Door Cas Jamin

Op 4 april 2014 bezocht ik de OCPE-conferentie ‘Vertaaltechnologie: kans of bedreiging?’ in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein. Het was een goed verzorgde dag met een variëteit aan interessante presentaties over hoe vertaaltechnologie en het internet de vertaalmarkt en het dagelijks werk van de vertaler (zullen) beïnvloeden.

Vertaal- en lokalisatieprocessen

Robin Franke, hoofd technische documentatie bij Franke Coffee Systems, gaf met zijn presentatie een beeld van het vertaal- en lokalisatieproces van een internationaal georiënteerd productiebedrijf. Het werd duidelijk dat het heel wat inspanning en coördinatie vergt om alle communicatie rondom je producten in tientallen talen beschikbaar te houden.

Technische hulpmiddelen zijn belangrijk, zo niet essentieel bij projecten van een dergelijke omvang, maar Franke benadrukte vooral ook de waarde van een goede communicatie tussen opdrachtgever en vertaler. Als zij zicht hebben op elkaars proces en de vertaler weet hoe zijn bijdrage in het grotere geheel past, dan is dat een goede basis voor een vruchtbare samenwerking.

Machinevertaling

Nathalie de Sutter, commercieel directeur van CrossLang, vertelde hoe machinevertaling steeds vaker wordt ingezet om het handmatige vertaalproces te versnellen. Hierbij wordt een tekst door de computer voorvertaald, waarna de vertaler of post-editor de vertaling nabewerkt tot het gewenste kwaliteitsniveau. Een perfecte vertaling, vooral op het gebied van stijl, is bij deze werkwijze meestal niet het doel.

Dit is een belangrijke ontwikkeling die de rol van de vertaler behoorlijk zou kunnen veranderen. Henk Boxma, consultant en specialist op het gebied van lokalisatie vanuit zijn bedrijf Boxma IT, schetste zelfs een mogelijke toekomst waarin vertaalwerk grotendeels is geautomatiseerd.

Kwaliteitsborging

Angelika Zerfaß, trainer en consultant bij zaac, sprak over translation quality assurance tools. Dit zijn computertoepassingen die de vertaler helpen bij het proeflezen. Ze wijzen je op mogelijke lacunes (heb ik alles vertaald?), inconsistenties (heb ik de juiste terminologie consequent doorgevoerd?), interpunctiefouten, verkeerd overgenomen getallen en problemen met opmaaktags. Zo merk je dergelijke, vaak onopvallende fouten sneller op en bespaar je tijd.

Terminologiebeheer

Tatiana Gornostay, business development manager bij Tilde, vertelde over het TaaS-project dat zij leidt. TaaS, terminology as a service (terminologie als dienst), is een nieuw online platform om te werken met terminologie. Zo heeft TaaS functies voor terminologie-extractie en -beheer en kun je terminologie delen met andere vertalers.

Online zichtbaarheid

Wim van der Mark, trainer marketing en verkoop bij Dialoogtrainers.nl, sprak over het belang van online zichtbaarheid. De aankoop van een product of dienst start tegenwoordig bijna altijd met online zoeken en vergelijken, waarbij klantbeoordelingen steeds vaker een belangrijke rol spelen. Daarom is het zaak dat je als vertaler of tolk investeert in een goede website, zichtbaarheid op sociale media en dat je probeert om aanbevelingen van klanten te krijgen.

Een veranderende markt

Ruben Cornelissen, oprichter van FindCircles, signaleert veranderingen in de manier waarop vertalers en opdrachtgevers met elkaar in contact komen. Opdrachtgevers kunnen veel sneller en gemakkelijker dan voorheen informatie vinden over vertaalbedrijven en hun diensten. Dat betekent ook dat opdrachtgevers in toenemende mate online zoeken en vergelijken en rechtstreeks contact maken met vertalers.

Van de kant van de vertaler zijn er initiatieven zoals Gengo, Verbalizeit, en Unbabel die inspelen op deze ontwikkeling. Cornelissen is zelf betrokken bij het Nederlandse initiatief FindCircles, dat uitgaat van een transparante presentatie van de diensten van individuele vertalers of groepen samenwerkende vertalers.

Conclusie: kans of bedreiging?

Vertaaltechnologieën hebben vertalers veel te bieden. Denk maar aan de productiviteitswinst bij het gebruik van een vertaaltool, een vertaalgeheugen en een databank met terminologie. Geen dubbel werk, want wat al goed vertaald is kan hergebruikt worden. Tegelijkertijd zetten deze technologieën de vertaalmarkt onder druk. Vertalen vindt meer en meer plaats als vervolg op pre-translation of het machinevertalen. Daardoor zullen technische competenties en domeinspecialisatie van de vertaler steeds belangrijker worden.

Daarnaast heeft het internet een sterke invloed op de manier waarop men zaken doet, ook in de vertaalsector. Klanten kunnen gemakkelijk aanbieders zoeken en vergelijken, ook over landsgrenzen heen. Dat vergroot natuurlijk de concurrentiedruk, maar het biedt ook veel mogelijkheden om een internationale markt aan te spreken. Het lijkt dan ook goed dat vertalers zich oriënteren op de kansen en bedreigingen die deze ontwikkelingen met zich meebrengen.

Geraadpleegde bronnen
Conferentiemap, zoals uitgereikt aan bezoekers van de conferentie.
Website conferentie Vertaaltechnologie: kans of bedreiging?
Website Opleidingscentrum Permanente Educatie.
Wikipedia over post-editing.

vrijdag 28 februari 2014

FindCircles: nieuw online samenwerkingsplatform voor vertalers

Door Sigrid Lensink-Damen

Freelance vertaler zijn is geweldig, maar vaak ben je afhankelijk van grote vertaalbureaus of tussenpersonen. Dit drukt de prijs voor de freelancer aanzienlijk en daarom werken steeds meer vertalers liever via een coöperatie. Het nieuwste initiatief op het gebied van direct contact tussen klant en vertaler heet FindCircles.

Initiatiefnemers

FindCircles is een initiatief van Ruben Cornelissen en Bob Balm. Ruben en Bob kennen elkaar van hetzelfde vertaalbureau, waar Ruben zich voornamelijk bezighield met onderzoek naar de vertaalwereld. Ruben heeft Marketing Management en Japans gestudeerd. Bobs achtergrond is Nieuwe Media en Digitale Cultuur en hij werkte bij het vertaalbureau als online marketeer. Zowel Ruben als Bob hadden een langgekoesterde wens om voor zichzelf te beginnen. Na vele potjes pool en diverse dagdromen en conceptontwerpen trokken ze de stoute schoenen aan en richtten ze FindCircles op.

FindCircles is een online platform waar freelance vertalers hun diensten kunnen aanbieden en opdrachtgevers vertalingen kunnen aanvragen. Dit doen ze via zogenoemde Circles, waarin een vertaler kan samenwerken met andere vertalers. Een freelancer kan er ook voor kiezen om alleen te werken. De site koppelt Circles aan een opdrachtgever die een bepaalde expertise zoekt. De opdrachtgever bepaalt met welke Circle hij zaken wil doen.

De Circles worden opgericht en onderhouden door de freelance vertalers die hun diensten via FindCircles aanbieden. Als vertaler kun je je diensten bij diverse Circles aanbieden en/of zelf een Circle beginnen. De leden van de Circle bepalen wie er lid wordt en wie niet. De Circle bepaalt ook of een opdracht wordt aangenomen of niet.


Hoe werkt het?

De opdrachtgever komt op de site FindCircles en uploadt zijn opdracht via een laagdrempelig bestelformulier. Vervolgens krijgt hij een aantal Circles te zien, die qua profiel bij zijn opdracht passen. De opdrachtgever kiest de Circle die zijn voorkeur heeft en plaatst daar zijn bestelling. De leden van de Circle bepalen onderling de tarieven en wie van hen de opdracht uitvoert. Het enige wat van deelnemende freelancers wordt verwacht, is dat ze goed aangeven of ze beschikbaar zijn of niet en natuurlijk dat de opdracht binnen de afgesproken tijd wordt uitgevoerd.

Opdrachtgevers betalen de opdracht vooraf en krijgen dan pas de vertaling. FindCircles rekent een vast bedrag aan de opdrachtgever voor bemiddeling. De freelancer dient zijn factuur in bij FindCircles, die de facturen controleert en bij akkoord tot betaling overgaat.

Waarom meedoen?

FindCircles maakt de tussenpersonen in de keten tussen opdrachtgever en freelancer vrijwel overbodig. De tarieven komen dan ook direct ten goede aan de vertaler of de Circle die het werk doet en zijn daarom naar verwachting hoger dan wanneer je via tussenpersonen werkt. Verder kun je vragen stellen aan de medeleden van je Circle(s), van elkaars kennis en expertise profiteren en elkaar opdrachten toespelen.

Het magische woord bij FindCircles is niet voor niets ‘samenwerking’. Bezoek de website van FindCircles voor meer informatie en wie weet zien we elkaar in een Circle!

Bron:
FindCircles

Duolingo: vriend of vijand?

Door Marthe Dijk

In 2012 schreef Mariëlle van Benthum op dit blog een artikel over Duolingo. Duolingo is een website en app waarmee je gratis een vreemde taal kunt leren. Sinds een paar weken is er ook een Nederlandse versie beschikbaar. Maar daar moet je wel iets voor terug doen. Als taalstudent van Duolingo werk je mee aan de vertaling van artikelen en andere webcontent. Zo verdient het bedrijf geld en kan iedereen gebruik blijven maken van de dienst. Maar moeten wij hier als vertalers wel blij mee zijn?

Hoe werkt het?
Eind vorig jaar sloot Duolingo een contract met twee grote nieuwssites: Buzzfeed en CNN. Beide sites sturen populaire artikelen op om te laten vertalen door de taalstudenten van Duolingo. Gemiddeld werken er dertig tot veertig personen aan een artikel. De beginners vertalen de makkelijke zinnen en de gevorderden de moeilijkere zinnen. Hier krijgen ze niets voor betaald.

Maar Buzzfeed en CNN betalen Duolingo wel voor de vertalingen. In een artikel op Forbes geeft oprichter Luis Von Ahn aan dat de vertalingen van hoge kwaliteit zijn en dat hij tussen de 15 en 20 cent per woord zou kunnen vragen. Maar dat wil niet zeggen dat dit tarief ook betaald wordt. Von Ahn zegt in hetzelfde artikel dat de twee nieuwssites minder geld kwijt zijn aan de vertalingen door Duolingo, maar hij wil niet zeggen hoeveel minder.

Kwaliteit
De vertalingen worden door meerdere personen gemaakt, maar er is niet één persoon verantwoordelijk, wat de kwaliteit waarschijnlijk niet ten goede komt. De vraag is waarom sites als Buzzfeed en CNN dan toch kiezen voor deze manier van vertalen. Silvie van der Zee schreef al eerder in Vertalersnieuws over de voor- en nadelen van crowdsourcing voor vertalen. Wellicht speelt de vertaalsnelheid een rol. Op dit moment vertalen de gebruikers van Duolingo dertig artikelen per dag. En dat is nog maar het begin. Volgens Von Ahn zouden door het huidige aantal gebruikers meer dan tweehonderd artikelen per dag vertaald kunnen worden.

De vraag is of de kwaliteit gewaarborgd kan worden. Het is natuurlijk altijd prettig als iemand anders nog even naar je tekst kijkt, maar veertig anderen, dat is misschien iets te veel van het goede. De website zelf kan in ieder geval nog wel een revisie gebruiken. Bovenaan de pagina waar gewerkt wordt aan de vertaling van een artikel staat: ‘Deze Engels artikel wordt vertaalt naar het Duits door Duolingo, een gemeenschap van taalstudenten.’ Ik hoop maar dat het Duits van de taalstudenten beter is dan hun Nederlands.


Bronnen
Website Duolingo
Presentatie oprichter Duolingo, Luis Von Ahn
Forbes: “Language App Duolingo To Translate More Sites After Buzzfeed And CNN”
FD.nl: “‘App van het jaar’ zoekt uitbreiding in Nederland”