Beste lezer,
In de nieuwe Vertalersnieuws per e-mail is per ongeluk een niet werkende videolink opgenomen. Als u het liedje Anak van Freddie Aguilar graag toch wilt bekijken, dan kan dat onderin het artikel op de blog zelf of via de volgende rechtstreekse link naar YouTube: Anak van Freddie Aguilar.
Met vriendelijke groet,
Mariëtte van Drunen
Vertalersnieuws was een informele blog en digitale knipselmap voor vertalers, tolken, ondertitelaars en iedereen die geïnteresseerd is in nieuws voor deze beroepsgroep. Op deze blog verschenen wetenswaardigheden over taal, vertalen, tolken, ondernemerschap, relevante wetswijzigingen, interessante websites, workshops en nog veel meer. Er verschijnen geen nieuwe edities meer.
zaterdag 24 november 2012
vrijdag 23 november 2012
Een paars-oranje schatkist aan vertaaltheorie
Door Mariëtte van Drunen
In mijn boekenkast staat een prachtig boek over vertaaltheorie: The Translation Studies Reader van Lawrence Venuti. Het is een 920 gram wegende, paars-oranje schatkist vol teksten over vertaalkunde van grootheden uit verschillende vakgebieden, uit heel de twintigste eeuw.
Walter Benjamin, Luis Borges, James S. Holmes en Gideon Toury zijn maar een paar van de theoretici die in het boek aan het woord komen. Deze schat verdient meer dan een recensie en was dan ook de directe aanleiding voor een nieuwe reeks artikelen in Vertalersnieuws: Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti.
In deze editie breng ik het boek zelf voor het voetlicht en vertel ik iets meer over de samenstellers van deze bloemlezing, Lawrence Venuti en zijn adviserend redacteur Mona Baker. In het volgende deel van Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti belicht ik de eerste grootheid uit het boek: Walter Benjamin.
Het boek bevat niet alleen onmisbare bijdragen van tal van belangrijke vertaaltheoretici, maar ook interessante inleidingen van Venuti. Hierin plaatst hij de opgenomen teksten in context, verwijst hij naar nog veel meer belangrijke teksten die hij niet kon opnemen en stelt hij kritische vragen bij oudere theorieën naar aanleiding van moderne inzichten.
Hij doceert Engels, vertaalkunde en vertaaltheorie aan de Temple University in Philadelphia en heeft meerdere boeken over vertalen geschreven. Volgens Wikipedia is Venuti een omstreden en veelbesproken theoreticus, omdat hij er in tegenstelling tot veel andere vertaaltheoretici voor pleit om jezelf als vertaler zichtbaar te maken in de tekst. Zijn boek The Translator’s Invisibility is een klassieker in ons vakgebied, aldus Wikipedia.
De reeks Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti gaat volgende keer echt van start, met de visie van Walter Benjamin.
In mijn boekenkast staat een prachtig boek over vertaaltheorie: The Translation Studies Reader van Lawrence Venuti. Het is een 920 gram wegende, paars-oranje schatkist vol teksten over vertaalkunde van grootheden uit verschillende vakgebieden, uit heel de twintigste eeuw.
Walter Benjamin, Luis Borges, James S. Holmes en Gideon Toury zijn maar een paar van de theoretici die in het boek aan het woord komen. Deze schat verdient meer dan een recensie en was dan ook de directe aanleiding voor een nieuwe reeks artikelen in Vertalersnieuws: Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti.
In deze editie breng ik het boek zelf voor het voetlicht en vertel ik iets meer over de samenstellers van deze bloemlezing, Lawrence Venuti en zijn adviserend redacteur Mona Baker. In het volgende deel van Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti belicht ik de eerste grootheid uit het boek: Walter Benjamin.
De vertalersschatkist
De afgelopen 30 jaar van de twintigste eeuw is vertaaltheorie uitgegroeid tot een academisch studieonderwerp. The Translation Studies Reader is volgens Venuti een reactie op de vraag naar een veelomvattend overzicht die daaruit is voortgekomen. Met dit historisch overzicht hoopt hij enerzijds te laten zien hoe divers het veld van de vertaaltheorie is, door inbreng uit vakgebieden als linguïstiek, literaire kritiek, filosofie tot zelfs antropologie, en anderzijds wil hij de lezer uitdagen tot een kritische blik en verder onderzoek.Het boek bevat niet alleen onmisbare bijdragen van tal van belangrijke vertaaltheoretici, maar ook interessante inleidingen van Venuti. Hierin plaatst hij de opgenomen teksten in context, verwijst hij naar nog veel meer belangrijke teksten die hij niet kon opnemen en stelt hij kritische vragen bij oudere theorieën naar aanleiding van moderne inzichten.
Venuti
Lawrence Venuti is een Amerikaans vertaaltheoreticus, vertaalhistoricus en vertaler uit het Italiaans, Frans en Catalaans. In 1980 heeft hij een Renato Poggioli Translation Award gewonnen voor zijn vertaling van de roman Delirium van Barbara Alberti. Met latere vertalingen won hij nog meerdere andere belangrijke vertaalprijzen.Hij doceert Engels, vertaalkunde en vertaaltheorie aan de Temple University in Philadelphia en heeft meerdere boeken over vertalen geschreven. Volgens Wikipedia is Venuti een omstreden en veelbesproken theoreticus, omdat hij er in tegenstelling tot veel andere vertaaltheoretici voor pleit om jezelf als vertaler zichtbaar te maken in de tekst. Zijn boek The Translator’s Invisibility is een klassieker in ons vakgebied, aldus Wikipedia.
Mona Baker
Mona Baker was Venuti’s adviserend redacteur voor The Translation Studies Reader en heeft over iedere selectie en iedere tekst die Venuti zelf schreef meegedacht. Mona Baker is docent vertaaltheorie aan de University of Manchester en oprichter van de in vertaaltheorie en interculturele studies gespecialiseerde uitgeverij St Jerome’s Publishing en van het internationale vertaaltijdschrift The Translator.De reeks Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti gaat volgende keer echt van start, met de visie van Walter Benjamin.
Eisen aan een factuur per 1 januari 2013
Door Sigrid Kauffman
Per 1 januari 2013 veranderen de factureringsregels in de hele Europese Unie. Met deze nieuwe regels wil de overheid factureren eenvoudiger maken en elektronisch factureren stimuleren. In dit artikel geef ik een overzicht hoe een factuur er vanaf 1 januari 2013 uit hoort te zien.
Hieronder geef ik een overzicht van zowel de regels voor de volledige factuur als voor de vereenvoudigde factuur. De punten 15,17,18 en 19 zijn nieuwe regels.
Vraag je je af of je facturen correct zijn? Vraag het dan aan je boekhouder/accountant of neem contact met mij op.
Voor de volledigheid: aan dit artikel kunnen geen rechten worden ontleend.
Bronnen
De Zaak
De Wert accountants en belastingadviseurs
Per 1 januari 2013 veranderen de factureringsregels in de hele Europese Unie. Met deze nieuwe regels wil de overheid factureren eenvoudiger maken en elektronisch factureren stimuleren. In dit artikel geef ik een overzicht hoe een factuur er vanaf 1 januari 2013 uit hoort te zien.
Elektronisch factureren
De eisen voor elektronisch factureren worden versoepeld. Je bepaalt vanaf 2013 zelf hoe je de authenticiteit, integriteit en leesbaarheid van de factuur waarborgt.Gebruik de regels uit je eigen land
Vanaf 2013 moet je als je de presterende ondernemer bent btw-facturen uitreiken die voldoen aan de regels van je eigen lidstaat en dus niet naar de eisen van de lidstaat waar de btw-prestatie belast is. Dit geldt ook als je goederen of diensten buiten de Europese Unie levert.Controleer niet alleen je eigen facturen
Als je een product of dienst levert reik je een factuur uit die aan de wettelijke eisen voldoet. Facturen voor producten en diensten die je geleverd krijgt, moeten uiteraard ook aan deze regels voldoen. Een factuur die niet klopt mag je niet in je boekhouding opnemen. Daarom vermeld ik in dit artikel alle eisen aan facturen en niet alleen de eisen die op tolken en vertalers van toepassing zijn. Controleer altijd inkomende facturen en vraag indien nodig om een correcte factuur.Hieronder geef ik een overzicht van zowel de regels voor de volledige factuur als voor de vereenvoudigde factuur. De punten 15,17,18 en 19 zijn nieuwe regels.
Eisen volledige factuur vanaf 1 januari 2013
- NAW- gegevens van de leverancier/dienstverlener
- NAW-gegevens van de afnemer
- Datum waarop de factuur is uitgereikt
- Opeenvolgend factuurnummer
- Bankrekeningnummer waarop de afnemer het openstaande bedrag moet storten. Vanaf 1 februari 2014 is het IBAN nummer verplicht
- Inschrijfnummer bij de Kamer van Koophandel van de leverancier/dienstverlener
- Btw-identificatienummer van de leverancier/dienstverlener
- Btw-identificatienummer van de afnemer indien een verleggingsregeling van toepassing is of een intracommunautaire prestatie wordt verricht
- Hoeveelheid van de geleverde producten, dan wel een duidelijke omschrijving van de geleverde dienst. Voor de omschrijving van een dienst of de hoeveelheid van een product mag je ook verwijzen naar een schriftelijk contract of akte
- Datum waarop de levering of dienst heeft plaatsgevonden
- Eenheidprijs exclusief btw, zowel voor de producten als de kortingen
- Btw-tarief dat is toegepast
- Btw-bedrag dat verschuldigd is
- Melding van eventueel toegepaste vrijstellingen of van het feit dat de factuur een intracommunautaire prestatie betreft
- Melding "btw verlegd" als er een verleggingsregeling van toepassing is
- Betreft de verkoop een vervoermiddel: gegevens over het vervoermiddel. Indien de afnemer de factuur uitreikt in plaats van de leverancier/dienstverlener: melding ‘factuur uitgereikt door de afnemer’
- Vermelding ‘Bijzondere regeling reisbureaus’ (indien van toepassing)
- Vermelding ‘Bijzondere regeling – gebruikte goederen’, ‘Bijzondere regeling – kunstvoorwerpen’ of ‘Bijzondere regeling – voorwerpen voor verzamelingen of antiquiteiten’ (indien van toepassing)
- NAW-gegevens en btw-identificatienummer van de fiscaal vertegenwoordiger (indien van toepassing). (Een fiscaal vertegenwoordiger is een ondernemer die in Nederland namens een buitenlandse ondernemer btw aangeeft en betaalt. Hiervoor is een vergunning nodig)
Eisen vereenvoudigde btw-factuur per 1 januari 2013
Lever je aan je klant diensten of goederen voor een totaalbedrag dat niet hoger is dan € 100 inclusief btw, dan mag je een vereenvoudigde btw-factuur uitreiken. Wat moet op deze factuur vermeld staan?- Factuurdatum
- Naam, adres en woonplaats van jouw onderneming (als leverancier van dienst of goed)
- Aard van de geleverde goederen en/of de verstrekte diensten
- Btw-bedrag dat de klant/afnemer moet betalen. Let wel, je mag geen vereenvoudigde btw-factuur uitreiken aan afnemers in het buitenland
Ontheven van administratieve verplichtingen
Kleine ondernemers die door de Belastingdienst van hun administratieve verplichtingen zijn ontheven, zijn niet verplicht om facturen uit te reiken voor de leveringen en diensten die ze verrichten. Stel dat de Belastingdienst jou beoordeelt als kleine ondernemer en je vrijstelt van administratieve verplichtingen (je hoeft geen btw te heffen). Verstrek je jouw klanten dan wel een factuur, dan mag je hierop geen btw vermelden. Doe je dit wel, dan vervalt de ontheffing.Consequenties als facturen niet voldoen aan de factuurvereisten
Voldoet een factuur niet aan de factuurvereisten, dan kan de belastingdienst je als leverancier/dienstverlener een boete opleggen van maximaal € 4.920. Het heeft ook vervelende gevolgen als je een incorrecte factuur ontvangt. Je hebt dan namelijk geen recht op aftrek van voorbelasting. Dit houdt in dat je zelf de btw moet betalen, waardoor je (inkoop)kosten stijgen. Vraag je de btw toch terug, dan kan deze btw bij een controle/audit door de Belastingdienst worden teruggevorderd. Deze terugvordering wordt dan ook nog eens verhoogd met een boete en rente.Vraag je je af of je facturen correct zijn? Vraag het dan aan je boekhouder/accountant of neem contact met mij op.
Voor de volledigheid: aan dit artikel kunnen geen rechten worden ontleend.
Bronnen
De Zaak
De Wert accountants en belastingadviseurs
De Talenreis: het Tagalog
Door Sigrid Lensink-Damen
In deze aflevering van De Talenreis neem ik het Tagalog onder de loep. Deze taal wordt gesproken op de Filipijnen en valt onder de Malayo-Polynesische tak van de Austronesische taalfamilie.
Een greep uit de andere talen: het Bicolano, het Cebuano, het Ilocano, het Hiligaynon, het Kapampangan, het Pangasinaans en het Waray-Waray. Deze talen zijn in de grondwet van de Filipijnen vastgelegd als de officiële hulptalen. Voor een lijst met de andere talen die op de Filipijnen worden gesproken, verwijs ik je naar Etnologue.
Toch is de taaldichtheid in de Filipijnen niet eens zo heel groot met 175 talen. Op Papua-Nieuw-Guinea worden er 860 talen op nog geen 4 miljoen inwoners. Hierop zal ik in een volgend deel van De Talenreis uitgebreid ingaan.
De vondst is van groot belang geweest voor het onderzoek naar de Filipijnse geschiedenis. Veel historici namen aan dat de Filipijnen geïsoleerd waren van de rest van Azië, maar deze vondst – en andere vondsten - tonen aan dat er wel degelijk contacten waren.
Het Tagalog is niet alleen beïnvloed door handelstalen, maar ook door buurtalen die op de diverse eilanden worden gesproken. Zo is het Tagalog een echte vergaarbak van invloeden en leenwoorden. Tegelijkertijd heeft de taal zijn eigenheid niet verloren.
Het Tagalog maakt veel gebruik van passieve zinsconstructies die nog kunnen worden onderverdeeld in verschillende taalniveaus. Waar wij ‘de kip eet een mango’ zeggen, zegt een Filipijn ‘wordt door de kip de mango gegeten’. Deze indirecte vorm van uitdrukken wordt als beleefd ervaren.
Mag-bibigay ang babae ng bigas sa bata. – De vrouw zal het kind rijst geven.
I-bibigay ng babae ang igas sa bata. – De rijst zal de vrouw het kind geven.
Ibigy-an ng babae ng bigas ang bata. – Aan het kind zal de vrouw de rijst geven.
Voor een goed overzicht van de grammatica van het Tagalog verwijs ik je door naar de website Learing Tagalog of Tagalog grammar op de Engelse Wikipedia-site.
Tot slot nog een liedje in het Tagalog dat in 1980 in Nederland op nummer 2 in de hitparades heeft gestaan: ‘Anak’ van Freddie Aguilar.
In de volgende aflevering van De Talenreis schrijf ik wat meer over het Javanees en het Indonesisch.
Bronnen:
De Grote Taalatlas
Austronesische talen volgens Wikipedia
Etnologue - 175 talen van de Filipijnen
Tagalog (Wikipedia in het Engels)
Laguna Copperplate Inscription (Wikipedia in het Engels)
Antoon Postma (Wikipedia)
In deze aflevering van De Talenreis neem ik het Tagalog onder de loep. Deze taal wordt gesproken op de Filipijnen en valt onder de Malayo-Polynesische tak van de Austronesische taalfamilie.
175 talen
Op de Filipijnen worden ruim 175 talen gesproken. Vaak is de taal gebonden aan een bepaalde provincie of wordt specifiek gesproken op een van de eilanden. De officiële talen van het land zijn het Engels en het Filipino. Het Filipino is gebaseerd op het Tagalog.Een greep uit de andere talen: het Bicolano, het Cebuano, het Ilocano, het Hiligaynon, het Kapampangan, het Pangasinaans en het Waray-Waray. Deze talen zijn in de grondwet van de Filipijnen vastgelegd als de officiële hulptalen. Voor een lijst met de andere talen die op de Filipijnen worden gesproken, verwijs ik je naar Etnologue.
Toch is de taaldichtheid in de Filipijnen niet eens zo heel groot met 175 talen. Op Papua-Nieuw-Guinea worden er 860 talen op nog geen 4 miljoen inwoners. Hierop zal ik in een volgend deel van De Talenreis uitgebreid ingaan.
Rivierbewoner
Tagalog komt van het woord ‘tagailog’, dat ‘rivierbewoner’ betekent. Over de geschiedenis van de taal is weinig bekend. Het eerste geschreven bewijs van de taal, de Laguna Copperplate Inscription, werd in 1989 door een arbeider gevonden in de rivier de Lumbang nabij Laguna de Bay. De inscriptie dateert van 900 na Christus. De taal op de inscriptie is ontcijferd door de Nederlandse antropoloog Antoon Postma, die ontdekte dat de taal overeenkomsten vertoonde met het schrift van het Kawi (Oud-Javaans). Hij vertaalde de koperplaat.De vondst is van groot belang geweest voor het onderzoek naar de Filipijnse geschiedenis. Veel historici namen aan dat de Filipijnen geïsoleerd waren van de rest van Azië, maar deze vondst – en andere vondsten - tonen aan dat er wel degelijk contacten waren.
Invloeden
Het Tagalog heeft niet alleen invloeden van het Spaans en het Engels (de Filipijnen zijn ruim 300 jaar een kolonie van Spanje geweest en daarna een kleine 50 jaar van de Verenigde Staten), maar ook van het Sanskriet, het Oud-Javanees en het Maleis. En er zijn zelfs leenwoorden uit het Nahuatl (Mexicaans) gevonden in het Tagalog, omdat er in vroeger tijden handel werd gedreven met Mexico.Het Tagalog is niet alleen beïnvloed door handelstalen, maar ook door buurtalen die op de diverse eilanden worden gesproken. Zo is het Tagalog een echte vergaarbak van invloeden en leenwoorden. Tegelijkertijd heeft de taal zijn eigenheid niet verloren.
Grammaticale bijzonderheden
Aangezien het Tagalog een Austronesische taal is, heeft het veel van de kenmerken die ik vorige keer beschreef voor deze taalfamilie, zoals reduplicatie, agglutinatie en open lettergrepen. Het Tagalog heeft al deze taalfenomenen, plus nog enkele eigenaardigheden van zichzelf, die ik hieronder zal beschrijven.Het Tagalog maakt veel gebruik van passieve zinsconstructies die nog kunnen worden onderverdeeld in verschillende taalniveaus. Waar wij ‘de kip eet een mango’ zeggen, zegt een Filipijn ‘wordt door de kip de mango gegeten’. Deze indirecte vorm van uitdrukken wordt als beleefd ervaren.
Focusconstructie
Een ander opvallend verschijnsel in het Tagalog is de woordvolgorde. Zinnen beginnen met het werkwoord, dan volgt het onderwerp van de zin en tot slot komt het lijdend voorwerp (‘ving de kat de muis’). De spreker kan met een tussenvoegsel (partikel) nadruk leggen op één van de zinsdelen. Dit heet 'focusconstructie'. Het partikel heeft direct invloed op de vervoeging van het werkwoord dat eraan vooraf gaat. Hier een voorbeeld uit De Grote Taalatlas, waarbij ‘ang’ het partikel is dat de nadruk in de zin aangeeft:Mag-bibigay ang babae ng bigas sa bata. – De vrouw zal het kind rijst geven.
I-bibigay ng babae ang igas sa bata. – De rijst zal de vrouw het kind geven.
Ibigy-an ng babae ng bigas ang bata. – Aan het kind zal de vrouw de rijst geven.
Voor een goed overzicht van de grammatica van het Tagalog verwijs ik je door naar de website Learing Tagalog of Tagalog grammar op de Engelse Wikipedia-site.
Tot slot nog een liedje in het Tagalog dat in 1980 in Nederland op nummer 2 in de hitparades heeft gestaan: ‘Anak’ van Freddie Aguilar.
In de volgende aflevering van De Talenreis schrijf ik wat meer over het Javanees en het Indonesisch.
Bronnen:
De Grote Taalatlas
Austronesische talen volgens Wikipedia
Etnologue - 175 talen van de Filipijnen
Tagalog (Wikipedia in het Engels)
Laguna Copperplate Inscription (Wikipedia in het Engels)
Antoon Postma (Wikipedia)
Werkgroep Literair Vertalers van de VvL viert 50-jarig bestaan
[Persbericht]
Amsterdam, 8 november 2012
Op 6 november is op feestelijke wijze het 50-jarig bestaan van de Werkgroep Literair Vertalers gevierd in de bibliotheek van het Nederlands Letterenfonds.
Na een korte ledenvergadering werden vertalers en oud-bestuursleden Paul Beers, Gerrit Bussink, Rien Verhoef (die volgend jaar een eredoctoraat krijgt van de Universiteit Leiden) en Peter Verstegen daar geïnterviewd door vertaler Nicolette Hoekmeijer. Voorts waren vele andere vooraanstaande vertalers aanwezig.
Vertalers zijn van oudsher lid van de Vereniging van Letterkundigen, die zich sterk maakt voor schrijversbelangen en de verdediging van het auteursrecht – dat evenzeer van toepassing is op vertalingen als op origineel werk. In 1962 is binnen de VvL de Werkgroep (toen nog) Literair Vertalers opgericht door vertalers die vonden dat hun vak extra aandacht en belangenbehartiging verdiende.
Een belangrijk resultaat van de inspanningen van deze werkgroep is de totstandkoming geweest van een modelcontract voor de vertaling van een literair werk. De eerste versie daarvan werd uiteindelijk in 1977 door de uitgevers geaccepteerd, en de meest recente versie, aangepast aan de eisen van de moderne tijd, is op 29 oktober jongstleden overeengekomen en getekend met de Literaire Uitgevers Groep (onderdeel van de Groep Algemene Uitgevers van het Nederlands Uitgeversverbond).
--
Dit was een persbericht van de Vereniging van Letterkundigen (VvL). Vertalersnieuws is niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit persbericht.
Abonneren op:
Posts (Atom)