zondag 9 juni 2013

Hier stond mijn verstand bij stil

Door Desirée Vieveen

Een e-mail in mijn postvak, van een mij nog onbekend ondertitelbedrijf:

I’m writing to you concerning a working agreement, present or future. We work for decades in subtitling, and the work has changed a lot with the dematerialization. The files are sent all over the world very easily. The business has changed also and the price we sell the work of subtitling is not as it used to be…But the volume of needs is a lot bigger.

To answer to all our clients, our companies need to have a clear list of freelances, with all the informations. For that, I attached an Excel file which I ask you to fill if you’re agree.

We have different prices for different qualities (Q1, Q2, Q3 in which Q1 is the best), in which we ask you to complete the price you’re agree to sell your work. We know that is complicated to work quicker or with a less good quality, but we need to know without asking you for each project what will be your price. The lowest price will be paid for a large volume/month.

We also ask you what is the software you used, if you know how to manage height in subtitles with your software, if you’re equipped with a mac or a pc, if you work on week ends, …

Do not hesitate to come back to me for further informations.

Best regards,
(C) Photostock/FreeDigitalPhotos.net

Ik heb eerst drie minuten naar mijn scherm gestaard: las ik dat nou goed? Drie verschillende kwaliteiten leveren? Dat is ongeveer vergelijkbaar met de volgende situatie. Ik ga naar de bakker, en ik zeg: ik wil graag dat je een brood voor me bakt. Ik wil drie keuzes hebben: een heel lekker brood, een brood dat een beetje klef smaakt en een ronduit smerig brood. Voor dat hele lekkere brood betaal ik je een normale prijs, voor dat kleffe brood betaal ik minder en voor dat smerige brood betaal ik bijna niks. Maar daar heb ik dan wel de meeste klanten voor.

Dat is toch absurd? Hoe kun je nu van een vertaler verlangen dat ie een prijs afgeeft voor werk met mindere kwaliteit? En hoe kun je nu eindklanten hebben die een mindere kwaliteit accepteren?

Ik hoop van harte dat niemand hier intrapt. Het is zo’n oude truc: een (beginnend) vertaler een worst voorhouden met de belofte ‘als je dit lage tarief accepteert, krijg je nog véél meer werk van ons’. Waarom zou je? Net alsof je bij die bakker binnenstapt en zegt: ik wil 12 broden, maar dan wil ik wel 15% korting. Die bakker zou je ook vierkant uitlachen. Deze variant op die truc was ik nog niet tegengekomen. En ik hoop hem nooit meer terug te zien.

Deze tekst is met toestemming overgenomen van de blog Ondertiteling van Desirée Vieveen.

Vertalen via crowdsourcing

Door Silvie van der Zee
In 2011 kwam Twitter beschikbaar in het Nederlands.  De Twitterblog meldde dat de microblogdienst geheel door vrijwilligers was vertaald. Maar Twitter is zeker niet het enige bedrijf dat met vertaalvrijwilligers werkt. Ook de verschillende taalversies van Facebook en Wikipedia zijn met de inzet van vrijwilligers tot stand gekomen. Facebook heeft zelfs patent aangevraagd op deze zogenoemde ‘crowdsourced translation’. Wat drijft vrijwilligers om onbetaald vertaalwerk te doen en welke invloed heeft crowdsourcing op het werk van professionele vertalers?
Ervaring
Een reden voor beginnende vertalers om mee te werken aan crowdsourcing is dat ze ervaring willen opdoen. Omdat het als beginner soms lastig is om betaald vertaalwerk te krijgen, is vrijwillig vertalen een goede optie, om zo in ieder geval wat vertaalprojecten op je cv te krijgen.  Crowdsourcing wordt door veel verschillende mensen wordt gedaan en daarom kun je crowdsourcingprojecten niet volledig aan jezelf toeschrijven, maar uiteraard kun je wel op je cv vermelden dat je hebt meegewerkt aan een crowdsourcingproject. Het is ook nog eens heel leerzaam, omdat je feedback krijgt van anderen.
Voor het goede doel
Soms willen vertalers simpelweg een bijdrage aan de maatschappij leveren. Goede doelen waarvoor vrijwillig wordt vertaald, zijn onder andere Amnesty en Translators Without Borders. Ook initiatieven waarbij gratis kennis wordt verspreid, zoals TED en Khan University, vallen hieronder. Bij TED is een leuk bijkomend voordeel dat je naam naast het filmpje komt te staan, dus dit levert bekendheid en wellicht (nieuwe) klanten op. Ook het gratis of voor een laag tarief vertalen voor kennissen of vrienden was een veelgenoemde reden bij mijn rondvraag bij collega’s.
Hobby
Een andere veelgenoemde reden was dat vertalers het gewoon leuk vonden om bepaalde teksten te vertalen. Hierbij kun je denken  aan een online spel, fanfiction of het ondertitelen van films en tv-series. Crowdsourcing geeft vertalers de kans om met andere gelijkgestemden, bijvoorbeeld fans van hetzelfde online spel, een mooi eindresultaat neer te zetten. Voor veel vertalers geldt bovendien dat ze van hun hobby hun werk hebben gemaakt en daarom vinden ze het vaak leuk om vrijwillig mee te werken aan een interessant project.
Vakidioten
Daarnaast zijn de meeste vertalers 'vakidioten'. Zo zei een collega over het vertalen van Facebook: “Het is sterker dan mezelf: als ik een fout zie, dan moet ik die aanduiden! Meestal staat er minstens één vreselijk slecht vertaalde zin tussen, en dan denk ik: ik moet ervoor zorgen dat die echt niet in de officiële vertaling van Facebook komt!”
De invloed van crowdsourcing   
Het idee van crowdsourcing is dat ‘veel meer weten dan één’ (bron: rapport van de Europese Commissie). Bijkomend voordeel voor bedrijven die gebruik maken van crowdsourcing is dat ze gratis vertalingen krijgen. Ook zorgt deze manier van werken ervoor dat er veel meer aandacht is in de maatschappij voor het belang van vertalen en meertaligheid in het algemeen. Dit is een positieve ontwikkeling, aangezien vertalers over het algemeen vrij onzichtbaar zijn.
Daarnaast heeft crowdsourcing ook invloed op hoe er wordt gedacht over kennisdeling en beïnvloedt het de vertaaltheorie. De gedachte dat lezers moeite moeten doen om zo dicht mogelijk bij de brontekst te komen, wordt vervangen door de nieuwe opvatting dat vertalers de tekst zo dicht mogelijk naar de doelgroep moeten brengen.
Kwaliteit
De grens tussen professionaliteit en amateurisme vervaagt. Het grootste nadeel van crowdsourcing is dat iedereen een bijdrage kan leveren, dus ook mensen die nog geen enkele ervaring hebben met vertalen of de taal onvoldoende beheersen. Hierdoor is de kwaliteit van de vertaling niet vanzelfsprekend hoog genoeg.
Grenzen vervagen
Een ander nadeel voor crowdsourcing in het algemeen (dus niet alleen voor vertalen) is dat de grens tussen werk en privé minder wordt, omdat mensen een bijdrage kunnen leveren aan projecten wanneer ze maar willen. Er zijn tal van crowdsourcingprojecten, dus er is altijd wel werk. Het is daarom belangrijk om goed op te letten dat het werken aan deze projecten niet ten koste gaat van je sociale leven, met name als het gaat om projecten die je heel leuk vindt. Aan de andere kant kan het samenwerken met anderen door middel van crowdsourcing juist ook leuke contacten opleveren. Het kan altijd van pas komen om mensen met een andere expertise  (of juist dezelfde) in je kennissenkring te hebben.
Gevolgen voor vertalers
Een rapport van de Europese Commissie over crowdsourced vertalen schetst verschillende doemscenario’s:  als bedrijven steeds vaker gebruik maken van crowdsourcing, hebben professionele vertalers in de toekomst minder werk of worden ze gedwongen om tegen een lager tarief te werken omdat dat nu eenmaal de norm is geworden.
Crowdsourcing in de toekomst
Het rapport eindigt met de conclusie dat we crowdsourcing maar beter kunnen accepteren, want het zal alleen maar toenemen. De vraag is hoe we hier als professionele vertalers het beste mee om kunnen gaan. Het rapport adviseert vertalers om zich nog meer te specialiseren, zodat ze zich kunnen richten op teksten die zo specialistisch zijn, dat ze niet door het algemene publiek vertaald kunnen worden. Een ander advies is dat vertalers hun werkzaamheden zullen moeten uitbreiden met redactiewerk, om zo de vertalingen van amateurs op het juiste niveau te kunnen brengen. Op deze manier zorgt crowdsourcing voor innovatie en dynamiek in ons vakgebied.

Bronnen


De Talenreis: De Bantoetalen

Door Sigrid Lensink-Damen

Een van de grootste taalfamilies in Afrika is de Bantoetaalfamilie. Er vallen ruim 250 talen onder, of 535 talen als je de dialecten als taal meetelt. De Bantoetalen, ook wel Narrow Bantu genoemd, worden door heel Afrika gesproken.

Cijfers

De term ‘bantu’ betekent ‘mensen’ en is afgeleid van de stam ‘ntu’ dat ‘mens’ betekent. In alle Bantoetalen is de stam voor mens ‘ntu’ en verschilt alleen het voorvoegsel. In het Xhosa is ‘mensen’ bijvoorbeeld ‘abantu’ en in het Swahili ‘bantu’.

Omdat de Bantoetalen van Nigeria tot Zuid-Afrika worden gesproken, zijn er wel 310 miljoen sprekers. Een aantal bekende Bantoetalen zijn het Swahili, het Shona, het Sesotho, het Rwandi, het Zulu en het Xhosa. Het Swahili is de grootste taal met 40 miljoen sprekers. Hiervan zijn slechts 800.000 mensen moedertaalspreker. Van de Bantoetalen hebben het Shona (10,8 miljoen) en het Zulu (10,3 miljoen) de meeste moedertaalsprekers.

De Bantoetalen kunnen in verschillende subfamilies worden onderverdeeld. Zie hiervoor de uitgebreide lijst van Etnologue. Daar kun je ook zien in welk Afrikaans land of in welke Afrikaanse regio de taal wordt gesproken. Etnologue is wel heel gedetailleerd en uitgebreid; veel taalwetenschappers vinden dat een aantal Bantoetalen niet als taal, maar als dialect beschouwd moet worden. Vooral de onderlinge verstaanbaarheid is voor hen een bewijs daarvan.

Bakermat

Waarschijnlijk vinden de Bantoetalen hun oorsprong in Kameroen en zijn ze vandaaruit verspreid over het continent. Tussen de 11e en 14e eeuw migreerden de Bamileke, de grootste etnische groep van Bantoesprekers, van Egypte naar Kameroen. In de 17e eeuw trokken ze verder zuidwaarts om onderwerping aan de Islam te ontkomen.

Een andere bron meldt dat de Bantoesprekers zich vanuit het gebied rond de rivier de Congo hebben verspreid over heel Afrika. Dit zou zo’n 2500 tot 3000 jaar geleden plaatsgevonden hebben. Wetenschappers buigen zich nu over de vraag waar de bakermat van de Bantoesprekers ligt en hoe ze zich zo snel en massaal over zulke grote afstanden hebben kunnen verplaatsen.

Ontwikkeling

Er is veel discussie over hoe de Bantoetalen en de andere Afrikaanse taalfamilies zich tot elkaar verhouden en wanneer de talen zich afzonderlijk zijn gaan ontwikkelen. Taalwetenschappers denken dat de Bantoetalen al vroeg van de West-Afrikaanse talen zijn gesplitst. De onderlinge verschillen tussen Bantoetalen en West-Afrikaanse talen zijn namelijk erg groot, wat kan duiden op een vroege afscheiding.

Opvallend is wel er veel overeenkomsten zijn tussen de Bantoetalen. De stammen van veel woorden zijn bijvoorbeeld hetzelfde. Ook worden dezelfde voorvoegsels gebruikt om de diverse grammaticale kenmerken weer te geven en – zoals gezegd – is de onderlinge verstaanbaarheid groot. Door deze kenmerken staan taalonderzoekers weer voor raadsels. Uit onderzoek blijkt dat de verschillen tussen talen groter worden, naarmate ze verder van hun bakermat verwijderd zijn. Dit lijkt voor de Bantoetalen maar gedeeltelijk op te gaan.

In de volgende aflevering reis ik verder door Afrika en wel naar Zuidelijk Afrika. Daar worden onder andere de Khoisan-talen gesproken, beroemd om hun klik-fonemen.

Bronnen:
De Grote Taalatlas
Afrikaanse talen (Wikipedia)
Kaart met talen van Afrika (door Mutur Zikin)
African languages
Hoeveel talen worden er in Afrika gesproken
Niger-Congotalen (Wikipedia)
Bantoetalen
Bantoetalen (Engelstalige Wikipedia)
Bantoetalen (Encyclopedia Brittannica)
Bantu in Ancient Egypt
Bantu languages