Door Silvie van der Zee
In 2011 kwam Twitter
beschikbaar in het Nederlands. De Twitterblog meldde dat de
microblogdienst geheel door vrijwilligers was vertaald. Maar Twitter is
zeker niet het enige bedrijf dat met vertaalvrijwilligers werkt. Ook de
verschillende taalversies van Facebook en Wikipedia
zijn met de inzet van vrijwilligers tot stand gekomen. Facebook heeft
zelfs patent aangevraagd op deze zogenoemde ‘crowdsourced translation’.
Wat drijft vrijwilligers om onbetaald vertaalwerk te doen en welke
invloed heeft crowdsourcing op het werk van professionele vertalers?
Ervaring
Een
reden voor beginnende vertalers om mee te werken aan crowdsourcing is
dat ze ervaring willen opdoen. Omdat het als beginner soms lastig is om
betaald vertaalwerk te krijgen, is vrijwillig vertalen een goede optie,
om zo in ieder geval wat vertaalprojecten op je cv te krijgen.
Crowdsourcing wordt door veel verschillende mensen wordt gedaan en
daarom kun je crowdsourcingprojecten niet volledig aan jezelf
toeschrijven, maar uiteraard kun je wel op je cv vermelden dat je hebt
meegewerkt aan een crowdsourcingproject. Het is ook nog eens heel
leerzaam, omdat je feedback krijgt van anderen.
Voor het goede doel
Soms
willen vertalers simpelweg een bijdrage aan de maatschappij leveren.
Goede doelen waarvoor vrijwillig wordt vertaald, zijn onder andere Amnesty en Translators Without Borders. Ook initiatieven waarbij gratis kennis wordt verspreid, zoals TED en Khan University,
vallen hieronder. Bij TED is een leuk bijkomend voordeel dat je naam
naast het filmpje komt te staan, dus dit levert bekendheid en wellicht
(nieuwe) klanten op. Ook het gratis of voor een laag tarief vertalen
voor kennissen of vrienden was een veelgenoemde reden bij mijn rondvraag
bij collega’s.
Hobby
Een
andere veelgenoemde reden was dat vertalers het gewoon leuk vonden om
bepaalde teksten te vertalen. Hierbij kun je denken aan een online
spel, fanfiction of het ondertitelen van films en tv-series.
Crowdsourcing geeft vertalers de kans om met andere gelijkgestemden,
bijvoorbeeld fans van hetzelfde online spel, een mooi eindresultaat neer
te zetten. Voor veel vertalers geldt bovendien dat ze van hun hobby hun
werk hebben gemaakt en daarom vinden ze het vaak leuk om vrijwillig mee
te werken aan een interessant project.
Vakidioten
Daarnaast
zijn de meeste vertalers 'vakidioten'. Zo zei een collega over het
vertalen van Facebook: “Het is sterker dan mezelf: als ik een fout zie,
dan moet ik die aanduiden! Meestal staat er minstens één vreselijk
slecht vertaalde zin tussen, en dan denk ik: ik moet ervoor zorgen dat
die echt niet in de officiële vertaling van Facebook komt!”
De invloed van crowdsourcing
Het idee van crowdsourcing is dat ‘veel meer weten dan één’ (bron: rapport van de Europese Commissie). Bijkomend voordeel voor bedrijven die gebruik maken van crowdsourcing
is dat ze gratis vertalingen krijgen. Ook zorgt deze manier van werken
ervoor dat er veel meer aandacht is in de maatschappij voor het belang
van vertalen en meertaligheid in het algemeen. Dit is een positieve
ontwikkeling, aangezien vertalers over het algemeen vrij onzichtbaar
zijn.
Daarnaast
heeft crowdsourcing ook invloed op hoe er wordt gedacht over
kennisdeling en beïnvloedt het de vertaaltheorie. De gedachte dat lezers
moeite moeten doen om zo dicht mogelijk bij de brontekst te komen, wordt
vervangen door de nieuwe opvatting dat vertalers de tekst zo dicht
mogelijk naar de doelgroep moeten brengen.
Kwaliteit
De
grens tussen professionaliteit en amateurisme vervaagt. Het grootste
nadeel van crowdsourcing is dat iedereen een bijdrage kan leveren, dus
ook mensen die nog geen enkele ervaring hebben met vertalen of de taal
onvoldoende beheersen. Hierdoor is de kwaliteit van de vertaling niet
vanzelfsprekend hoog genoeg.
Grenzen vervagen
Een
ander nadeel voor crowdsourcing in het algemeen (dus niet alleen voor
vertalen) is dat de grens tussen werk en privé minder wordt, omdat
mensen een bijdrage kunnen leveren aan projecten wanneer ze maar willen.
Er zijn tal van crowdsourcingprojecten, dus er is altijd wel werk. Het
is daarom belangrijk om goed op te letten dat het werken aan deze
projecten niet ten koste gaat van je sociale leven, met name als het
gaat om projecten die je heel leuk vindt. Aan de andere kant kan het
samenwerken met anderen door middel van crowdsourcing juist ook leuke
contacten opleveren. Het kan altijd van pas komen om mensen met een
andere expertise (of juist dezelfde) in je kennissenkring te hebben.
Gevolgen voor vertalers
Een rapport van de Europese Commissie
over crowdsourced vertalen schetst verschillende doemscenario’s: als
bedrijven steeds vaker gebruik maken van crowdsourcing, hebben
professionele vertalers in de toekomst minder werk of worden ze
gedwongen om tegen een lager tarief te werken omdat dat nu eenmaal de
norm is geworden.
Crowdsourcing in de toekomst
Het
rapport eindigt met de conclusie dat we crowdsourcing maar beter kunnen
accepteren, want het zal alleen maar toenemen. De vraag is hoe we hier
als professionele vertalers het beste mee om kunnen gaan. Het rapport
adviseert vertalers om zich nog meer te specialiseren, zodat ze zich
kunnen richten op teksten die zo specialistisch zijn, dat ze niet door
het algemene publiek vertaald kunnen worden. Een ander advies is dat
vertalers hun werkzaamheden zullen moeten uitbreiden met redactiewerk,
om zo de vertalingen van amateurs op het juiste niveau te kunnen
brengen. Op deze manier zorgt crowdsourcing voor innovatie en dynamiek
in ons vakgebied.
Bronnen