Vooruitblik op het nieuwe jaar

Beste lezers,

Foto: M. van Drunen

Wij wensen jullie graag een heel fijne vakantieperiode, mooie feestdagen en een heel gelukkig 2012!

Omdat we een paar weken vakantie vieren, verschijnt er begin januari geen Vertalersnieuws, maar we zijn er ook in 2012 weer met nieuwe edities vol interessant vertalersnieuws.

Dus tot volgend jaar!

Hartelijke groeten,

Mariëlle, Eva en Mariëtte

OmegaT: vrije vertaalsoftware groeit op

Door Arno Peters en Mariëtte van Drunen

OmegaT is professionele open source-vertaalgeheugensoftware die bruikbaar is op meerdere platformen. Is deze software de moeite waard om eens te proberen?

De vertaalgeheugensoftware OmegaT is alweer sinds 2002 in ontwikkeling. De huidige projectleider, Didier Briel, brengt regelmatig nieuwe versies uit, die gepaard gaan met met een hele waslijst aan verbeteringen en functionele uitbreidingen. De broncode is beschikbaar onder een Open Source licentie, wat betekent dat u de software ook zelf mag aanpassen. In 10 jaar tijd is OmegaT uitgegroeid tot een volwaardig platform dat vertalers helpt om efficiënter te vertalen.

Flexibel
In tegenstelling tot een aantal andere vertaalgeheugenprogramma’s is OmegaT een op zichzelf staand programma. Dankzij de bestandsfilters hoeft de vertaler niet per se te beschikken over het programma waarmee de bronbestanden gemaakt zijn, zoals Word of PowerPoint. En omdat OmegaT in Java is geschreven, is de software bruikbaar met zowel Windows, Mac als Linux. Helaas kan OmegaT, net als Trados en Wordfast, geen plaatjes bewerken.

OmegaT ondersteunt sinds versie 2.5.0 standaard 27 bestandstypen, waaronder: (X)HTML, Microsoft Open XML (.docx, .xlsx, .pptx), OpenDocument (.odt, .ods, .odp), XLIFF, DocBook en PO. En na installatie van een speciale uitbreiding, genaamd Okapi Filters Plugin, ondersteunt het vertaalgeheugenprogramma ook Trados TagEditor TTX-bestanden, Wordfast Pro TXML-bestanden en InDesign IDML-bestanden.

Erg handige mogelijkheden
U kunt in OmegaT meerdere vertaalgeheugens en woordenlijsten gebruiken en woordenboeken installeren voor spellingcontrole. Als u samenwerkt met andere vertalers, kunt u de vertaalde segmenten voorzien van commentaar of zelfs van alternatieve vertalingen.

Overzichtelijk
De organisatie van vertaalprojecten binnen OmegaT is heel makkelijk: alles is te vinden in submappen onder de projectmap. Externe vertaalgeheugens komen in de submap tm, woordenlijsten in de submap glossaries en woordenboeken in de submap dictionaries. De bronbestanden moeten, eventueel in hun oorspronkelijke mappenstructuur, in de submap source staan. OmegaT zet de vertaalde bestanden vervolgens, met dezelfde mappenstructuur, in de submap target.

Hoe het werkt
OmegaT werkt met bestandsfilters. Eerst leest OmegaT het vertaalgeheugen van een project. Vervolgens kopieert OmegaT de inhoud van elk bronbestand naar een doelbestand. Tijdens deze kopieeractie filtert de software de inhoud op vertaalbare segmenten en vervangt OmegaT eerder vertaalde segmenten in de brontaal door de corresponderende vertalingen uit het vertaalgeheugen. OmegaT slaat de doelbestanden waar mogelijk in hetzelfde bestandsformaat op als het origineel. Wanneer u OmegaT opent, verschijnt overigens altijd de gids Snel Starten. Daarin kunt u snel de basisprincipes nalezen voor u aan de slag gaat.

Is OmegaT de moeite waard?
Ja, OmegaT is zeker de moeite van het proberen waard. Ik heb OmegaT al eens gebruikt en kon er toen heel snel mee aan de slag, bijna zonder de handleiding te lezen. Het is een eenvoudig te gebruiken programma en het biedt een breed scala aan mogelijkheden. Bovendien is het gratis en mag je het programma zelf op maat maken.

Praktische informatie
De documentatie van OmegaT is beschikbaar in 29 talen, waaronder het Nederlands. OmegaT is gratis te downloaden via www.omegat.org. De Okapi Filters Plugin waarmee u meer bestandsformaten kunt vertalen, vindt u op de website van Okapi Tools: www.opentag.com/okapi.

Snel woorden leren in een andere taal

Door Mariëlle van Benthum

Als vertaler of tolk komen we dag in, dag uit nieuwe woorden tegen. Een goede woordenkennis is voor ons dan ook onmisbaar. Dictionary.com heeft een paar leuke websites waarmee we snel nieuwe woorden kunnen leren. En wie van ons wil dat nou niet?

Word Dynamo
Met Word Dynamo kun je op een leuke en snelle manier woorden leren in een andere taal. Uitgangspunt hierbij zijn woordenlijsten. Je kunt zelf lijsten met woorden toevoegen, die je vervolgens via allerlei spellen en kwissen beter leert onthouden. Je kunt ook gebruikmaken van de woordenlijsten die anderen al hebben toegevoegd. Word Dynamo maakt dus gebruik van crowd sourcing.

Word Challenge
Bij een van de spellen op Word Dynamo, Word Dynamo Challenge, krijg je een idee van de grootte van je woordenschat in het Engels. Eerst kies je een niveau op basis van je eigen opleidingsniveau. Daarna zie je tien begrippen met vier mogelijke definities. Uiteraard probeer je de juiste te kiezen. Je score wordt getoond als een cijfer. Leuk is dat je aan het einde van de test snel in een visuele weergave te zien krijgt of je niveau hoog is, of dat er nog veel werk aan de winkel is. Met de knop 'Post to Facebook' kun je je score delen met je vrienden. En als je nieuwsgierig bent geworden naar de vraag of het geschatte aantal woorden dat je kent echt niet hoger is, dan klik je op de knop 'Unlock next level' voor nieuwe ronden, nieuwe kansen.

Kruiswoordpuzzels, meerkeuzevragen en luistertoetsen
Bij de activiteit van je keuze, geef je ook weer een niveau op. Daarna kies je een onderwerp. Dit kan variëren van taalgerelateerde zaken tot aardrijkskunde en andere wetenschappelijke onderwerpen. Er zijn ook standaardtests, zoals TOEFL (Test of English as a Foreign Language). Zo kun je oefenen of jezelf testen voor het officieel erkende TOEFL-niveau. Je kennis wordt getest met uitdagingen als een kruiswoordpuzzel, meerkeuzevragen en een luisteroefening.

Hoe werkt het?
Om een woordenlijst toe te voegen, moet je je eerst registreren. Ik heb een tiental Nederlandse woorden opgegeven met de bijbehorende Engelse vertaling. Daarna heb ik de woordenlijst opgeslagen en op basis daarvan een kruiswoordpuzzel gemaakt met de woorden die ik heb toegevoegd. De omschrijvingen waren in het Nederlands, de in te vullen woorden in het Engels. Erg leuk en een uitstekende manier om te oefenen.

Je woordenlijst wel of niet delen
Als je een woordenlijst hebt toegevoegd, kun je aangeven of jij alleen toegang hebt tot de woordenlijst of dat je deze deelt met andere gebruikers van Word Dynamo. Als je een woordenlijst hebt samengesteld, kun je aangeven in welke taal je lijst is, voor welk niveau hij bedoeld is en welk vakgebied hij betreft.

Nederlands komt (nog) niet voor in het overzicht van talen waaruit je kunt kiezen. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn. Als we maar voldoende Nederlandse woordenlijsten toevoegen, neem ik aan dat Dictionary.com, de maker van Word Dynamo, onze taal op termijn wel toevoegt aan de keuzelijst.

Nut voor vertalers
Word Dynamo is een website die het leren van woorden plezierig maakt. Als hulp bij het leren van termen en woorden zie ik hier zeker de meerwaarde van. Ik verwacht echter niet dat deze oefeningen direct meerwaarde hebben bij het maken van vertalingen. Dat denk ik omdat het aanbod van andere hulpmiddelen, zoals vertaalgeheugens en terminologieoplossingen, groot is. De inhoud van Word Dynamo moet nog flink groeien om dit aanbod te evenaren of te verbeteren. Word Dynamo is ook niet bedoeld als hulpmiddel voor vertalers, maar vooral als gereedschap bij het leren of verbeteren van je vaardigheid in je eigen of een vreemde taal. En daarin zijn ze wat mij betreft met vlag en wimpel geslaagd.

Vertalersnieuws zoekt extra redactielid (vrijwilligerswerk)

Ben jij een ervaren tolk, vertaler of ondertitelaar en wil je graag bijdragen aan de blog Vertalersnieuws? Wil je jezelf en je collega's op de hoogte houden van relevant nieuws en evenementen voor tolken, vertalers en ondertitelaars? Wil je graag al doende leren om nog beter te schrijven en teksten te corrigeren? Dan ben jij misschien wel de perfecte uitbreiding van ons redactieteam.

Jij:

• Bent professioneel tolk, vertaler of ondertitelaar
• Kunt vlotte, goed gestructureerde teksten schrijven (voor op het beeldscherm)
• Kunt teksten corrigeren op taalgebruik, structuur en inhoud
• Werkt graag samen om een tekst zo goed mogelijk te maken
• Kunt goed omgaan met een kritische blik van je mederedacteuren
• Hebt tijd om één à twee artikelen per drie weken te schrijven en daarnaast de andere teksten te corrigeren en regelmatig zelf onderwerpen te bedenken voor Vertalersnieuws

Wij:

• Kijken je teksten voor je na, waarna je zelf de definitieve versie maakt
• Overleggen graag welke onderwerpen interessant zijn voor Vertalersnieuws
• Bepalen in overleg welke teksten geschikt zijn, dus soms kunnen teksten geweigerd worden of zijn er veel aanpassingen nodig
• Komen een paar keer per jaar bij elkaar voor een redactievergadering, verder verloopt het contact veelal via e-mail

Wat krijg je ervoor terug?

• Je naam komt natuurlijk bij jouw artikelen te staan.
• Je profiel komt op de site van Vertalersnieuws te staan.
• Je leert er elke keer weer van.
• Je verdiept je in onderwerpen waar je misschien zelf niet aan gedacht zou hebben.
• Je hebt leuk contact met je mederedacteuren.
• En natuurlijk: naam en faam, HA!

Interesse?
Stuur dan je vragen en/of je cv met toelichting naar Mariëtte van Drunen via taal @ mvdtranslations.nl. Het hoeft geen formele sollicitatiebrief te zijn, als we maar kunnen zien waarom je geschikt zou zijn als redactielid.

In de spotlight: Vertaaltijdschrift De Talen

Door Ben van Nugteren en Eva Schwarzberg

Op aanraden van twee trouwe abonnees van het blad De Talen hebben we de uitgever, Ben van Nugteren, gevraagd iets meer te vertellen over dit tijdschrift voor vertalers.

De Talen
De Talen bestaat inmiddels 128 jaar, maar is nog steeds toonaangevend op vertaalgebied. Het verschijnt tien maal per jaar en biedt iedereen met belangstelling voor talen en vertalen de mogelijkheid zijn of haar kennis te verbreden en vaardigheden aan te scherpen. Het niveau is hoog en is toegesneden op studenten die een HBO- dan wel een universitaire opleiding volgen op (ver)taalgebied. Daarnaast zijn er nogal wat zelfstandig gevestigde vertalers op het blad geabonneerd om hun vaardigheden op peil te houden of uit te breiden. De Talen draait om de talen Duits, Engels, Frans en Spaans.

Algemene teksten
Veel abonnees hebben een gespecialiseerde vertaalpraktijk, maar vinden het prettig om daarnaast te vertalen in algemene zin. De opgaven die De Talen biedt, zijn vaak artikelen uit internationale kranten en tijdschriften. Ze worden door de redacteuren uitgekozen vanwege een bepaalde gebruikte stijl of het voorkomen van bepaalde vertaalproblemen. Zo kan de abonnee elke maand zijn of haar vaardigheden aanscherpen. Het niveau is pittig, maar voor een gevestigd vertaler uitstekend te doen.

Hoe goed vertaalt u?
Een van de unieke mogelijkheden van De Talen is dat u maandelijks een door u vertaalde tekst kunt inzenden, die vervolgens door een professionele redacteur wordt nagekeken. De betreffende opgave wordt twee maanden later (geanonimiseerd) in het blad besproken: een uitgelezen manier om uw vertaalvaardigheid met die van anderen te vergelijken.

Een abonnement op De Talen vormt een prima mogelijkheid om goedkoop en op een prettige manier uw vertaalvaardigheden op peil te houden. Bovendien zijn de kosten van het abonnement aftrekbaar van de inkomstenbelasting.

(Proef)abonnement
Om u kennis te laten maken met het blad, biedt Uitgeverij Tandem Felix een proefabonnement, zowel op papier als in pdf, van drie maanden voor € 27,00.Mocht u zich daarna willen abonneren, dan geldt een reductie van 15% op de abonnementsprijs voor de nummers die overblijven tot het eind van 2012, te weten € 11,50 per nummer. U kunt zich aanmelden via info @ tandemfelix .nl.

Softwaretermen vertalen met open-tran.eu

Door Mariëlle van Benthum

De online database Open-Tran.eu geeft gratis toegang tot een groot aantal vertalingen van termen uit belangrijke FOSS-applicaties (free and open source software), zoals OpenOffice.org en Mozilla. De meeste termen in de database zijn begrippen die voorkomen in de gebruikersinterface van deze programma’s. Open-Tran.eu is ook geïntegreerd in verschillende vertaalprogramma's, bijvoorbeeld Virtaal.

Een proef op de som
Als voorbeeld vraag ik de Nederlandse vertaling op van het Engelse woord 'checkbox'. Het resultaat is een lange lijst met opties. Achter 'keuzevakje' staat dat deze vertaling negen maal voorkomt. Een symbool geeft aan waar de vertaalde term vandaan komt. In dit geval gaat het om het programma KDE Localization. Gnome Gnumeric gebruikt de term 'vinkje'. Een cijfer links van de vertaling geeft de betrouwbaarheid van de vertaling aan, waarbij een '1' betrouwbaarder is dan een '2'.

Handig
Als je vaak in dezelfde talencombinatie zoekt, is er een manier waarmee je kunt voorkomen dat je de talen steeds moet opgeven bij het openen van de site van Open-Tran.eu. Voor bijvoorbeeld vertalingen van het Engels naar het Nederlands gebruik je de URL http://en.nl.open-tran.eu en deze sla je op als favoriet in je internetbrowser. Als je deze favoriet dan op een later tijdstip opent, staat de talencombinatie direct goed.

Online of lokaal
Je kunt de vertalingen online opzoeken of de database downloaden en vervolgens lokaal doorzoeken. Het nadeel van lokaal installeren is dat je de database regelmatig moet bijwerken om steeds met de actuele versie te kunnen werken.

Functionaliteit uitbreiden en verbeteren
Op de website http://open-tran.eu/dev.html is beschreven hoe je kunt helpen de mogelijkheden van open-tran verder uit te breiden of te verbeteren, of de functionaliteit van de site kunt integreren in bestaande software.

Tot slot
Een prima initiatief, deze website. Wie nog tips en suggesties heeft voor open-tran, wordt uitgenodigd om deze te delen via de website van open-tran.eu. Bij mijn volgende zoektocht naar een vertaling van softwaretermen, ga ik zeker open-tran raadplegen. Hebben jullie hier al ervaringen mee?