Goed schrijven

Door Silvie van der Zee

Als vertaler krijg ik dagelijks veel zakelijke teksten onder ogen, de een beter geschreven dan de ander. In een tijd waarin veel gewerkt wordt met online video’s en waarin we proberen al onze zinnen korter dan 140 karakters te maken zodat de boodschap geschikt is voor social media, rijst de vraag of goed schrijven nog wel belangrijk is. Ja! Waarom? Dat lees je hieronder.

Wat is goed schrijven?

Goed schrijven betekent dat je tekst aan een aantal voorwaarden voldoet:
Een goed geschreven tekst is duidelijk. Er mag geen verwarring ontstaan over wat er bedoeld wordt. Verder is een goede tekst gestructureerd: er is een duidelijke introductie, een middenstuk en een slot. Als je hiervan afwijkt, raken lezers in de war. Gebruik ook kopjes, dat maakt het makkelijker om een tekst te scannen.
Maak je tekst niet te lang. Je kent ze wel, van die mensen die heel veel praten, maar weinig zeggen. Dat geldt ook voor teksten. Goed schrijven is veel schrappen: kill your darlings. De boodschap moet duidelijk zijn zonder al te veel poespas er omheen.
Tenslotte geeft een goed geschreven tekst de lezer een goed gevoel. Als jouw tekst een salestekst is, moet de lezer na het lezen ervan het gevoel hebben jouw diensten of producten te willen kopen. Is jouw tekst informatief, dan heeft de lezer als het goed is het gevoel meer te weten over het onderwerp door het lezen van jouw tekst.

Waarom is dit alles zo belangrijk?

Lezers willen geen teksten vol spelfouten of een tekst met inhoud die nergens op slaat. Lezen kost tijd en tijd is kostbaar, dus willen lezers hun tijd zo nuttig mogelijk besteden. Bovendien is een goed geschreven tekst een teken van kwaliteit. Als je foutloos schrijft en waardevolle informatie verstrekt, ziet de lezer jou als betrouwbaar, een expert op jouw vakgebied.
Kijk even naar jezelf. Doe je liever zaken met betrouwbare mensen die weten waar ze het over hebben of met de eerste de beste leverancier die toevallig in de buurt woont? Precies! Betrouwbaarheid en expertise leveren meer klanten op. Nog beter: tevreden klanten vertellen het door. En wat is er nu beter dan mond-tot-mondreclame?

Een goed geschreven tekst is ook de beste manier om je boodschap over te brengen. Spelfouten, grammaticale fouten en inhoud die niet direct bijdraagt aan de boodschap zijn storende ruis. Je schrijft een tekst met een doel, en dat doel kan alleen gehaald worden als de tekst in orde is. Als jouw boodschap verdrinkt in allerlei bijzaken, zal de klant niet weten waar de tekst nu eigenlijk over gaat en, erger nog, wat jij voor hem kunt doen! Om klanten aan te trekken, moet je ze precies vertellen waarom jij ze kunt helpen. Maak het je lezers gemakkelijk, zorg ervoor dat ze niet zelf hoeven te zoeken naar een speld in een hooiberg. Kortom, een duidelijke boodschap betekent meer klanten.

Maar hoe schrijf je dan een goede tekst?

Begin met veel lezen. Lees alles wat los en vast zit: van nu.nl tot de nieuwe Nicci French en van De Telegraaf tot websites van bedrijven. Door het lezen krijg je een goed gevoel voor spelling en grammatica, en als je veel salesteksten leest, merk je vanzelf wat wel en niet werkt. Ga hierbij vooral op je eigen gevoel af.
Verder: oefenen, oefenen, oefenen. Zet eens wat op papier. Het hoeft niet perfect of zelfs goed te zijn. Begin gewoon. Hoe meer je oefent, hoe beter je wordt. Oefening baart kunst.

Is schrijven toch niet jouw ding? Aarzel dan niet om hulp in te schakelen. Er zijn heel veel professionals op het gebied van schrijven en redactie. Het is hun werk om de perfecte tekst voor jou te schrijven. Laat dat waar je niet goed in bent aan anderen over, zodat je je kunt richten op de dingen waar je wel goed in bent.

Bronnen:
Travel Bloggers Association
Wervende teksten

De Talenreis: Kunsttalen

Door Sigrid Lensink-Damen

In deze aflevering van de Talenreis neem ik je mee over de grens van de werkelijkheid naar de wereld van de imaginaire en kunsttalen. Wat zijn kunsttalen en wie spreekt die talen eigenlijk, behalve de maker?

Definitie

Wie de term ‘kunsttaal’ hoort, denkt al snel aan computers, fantasyschrijvers of nerds die het spel Dungeons and Dragons spelen en er helemaal in op gaan. Maar het gebied van de kunsttaal is breder. Kunsttalen zijn inderdaad verzonnen of samengesteld door één persoon of een groep mensen, maar er bestaan enkele duizenden (!) kunsttalen. Een reden om een kunsttaal te ontwikkelen is bijvoorbeeld om het contact tussen culturen en volkeren te bevorderen. Een andere reden is wetenschappelijk: om structuren van een natuurlijke taal te testen en daaruit conclusies te trekken over de wetmatigheden in een taal. Iemand die een kunsttaal ontwerpt of ontwikkelt, heet een ideolinguïst.

Categorieën

Kunsttalen kunnen onderverdeeld worden naar doel of naar bronmateriaal. De eerste categorie levert de volgende lijst op: artistieke talen, internationale hulptalen, conceptuele talen, gereconstrueerde talen en computertalen. Verderop in dit artikel zal ik enkele voorbeelden geven.

De tweede categorie (indeling naar bronmateriaal) is in te delen in a priori-talen en a posteriori-talen. A priori-talen zijn talen die uit de fantasie van de maker komen. Het Quenya van de schrijver J.R.R. Tolkien is daar het bekendste voorbeeld van. Maar ook gebarentaal, filosofische en andere onspreekbare talen horen tot deze categorie.

A posteriori-talen zijn kunsttalen waaraan een natuurlijke taal of kunsttaal ten grondslag ligt. Zo ontstaan er talen die een mix zijn van verschillende talen, zoals het Esperanto en het Folkspraak (gebaseerd op Germaanse talen). Omgekeerd zijn er ook talen ontwikkeld die zich baseren op een deel van een natuurlijke taal, zoals het Basic English.

Ook standaardtalen (talen die door een regering gestandaardiseerd zijn) worden tot de a posteriori-talen gerekend. Het Hebreeuws en het Nynorsk zijn voorbeelden van een standaardtaal. Je kunt zeggen dat een standaardtaal een tot kunsttaal verstarde natuurlijke taal is.

Sapir-Whorfhypothese

Niet alle kunsttalen worden ontworpen om een personage in een (fantasy- of science fiction) boek of film van eigenheid te voorzien. Er zijn ook conceptuele talen die worden gemaakt voor de wetenschap. Conceptuele of logische talen worden gebouwd om een taalkundige hypothese te testen, of om de structuur van een taalsysteem te ontleden.

Het bekendste voorbeeld daarvan is de Sapir-Whorfhypothese. De taalkundigen Edward Sapir en Benjamin Lee Whorf stellen dat de taal die we spreken invloed heeft op hoe we denken over de werkelijkheid. Een Nederlander denkt dus anders dan een Rus of een Chinees, gewoon, omdat hij een andere taal spreekt. Vertalers zijn dan bij uitstek mensen die een brug tussen de verschillende denkwijzen kunnen vormen; ik als vertaler en Slavist ervaar dat in ieder geval wel zo.

Artistieke talen

De boeiendste categorie binnen de kunsttalen is die van de artistieke talen. Althans, dat vind ik. Hoe leuk, maar ook hoe moeilijk, moet het zijn om een eigen taal tot leven te wekken, zoals het Klingon (van de serie Star Trek), het Quenya en het Sindarijns (beide uit de boeken van J.R.R. Tolkien).

Vorlin en Verdurisch

Er zijn twee kunsttalen tot in de kleinste details uitgewerkt: het Vorlin en het Verdurisch.

Het Vorlin is bedacht door de Amerikaan Rick Harrison, redacteur van een tijdschrift over kunsttalen. Hij wilde de optimale internationale hulptaal maken en begon in 1991 aan het Vorlin. Hij zocht naar een mix tussen eenvoud en esthetiek, maar de taal moest ook grammaticaal werkbaar zijn. In 1997 gaf hij de poging tot het creëren van een optimale taal op, maar het Vorlin kan nog op veel steun rekenen. Het project loopt nog steeds.

Het Verdurisch is een taal die oorspronkelijk door de Amerikaan Mark Rosenfelder werd ontwikkeld voor het eerder genoemde spel Dungeons and Dragons. Het Verdurisch wordt gesproken in Verdurië op de wereld Almea (lijkend op aarde). Het Verdurisch is volledig uitgewerkt, met een taalfamilie, uitgestorven voorlopers (het Cadhinor) en een proto-taal. Het heeft dialecten en aftakkingen. Er bestaan op Almea zelfs andere taalfamilies waardoor het Verdurisch is beïnvloed. Daarnaast is de grammatica en de fonetiek tot in detail beschreven en zijn er cursussen.

Tot slot

Tolkien draagt het gedicht Namarië op in het Quenya


Hamlet in het Klingon (eigenlijke stuk begint bij 4.19)

Wat heeft jouw voorkeur?

Dit was de laatste aflevering van De Talenreis. Ik wens je een goede vaart en Qapla’!

Wil je De Talenreis nog eens nalezen, voer dan de zoekterm ‘talenreis’ hierboven in. Je kunt ook naar DamenVaria gaan. Daar staan alle afleveringen overzichtelijk op een rij.

Bronnen:
De Grote Taalatlas
Kunsttaal (wikipedia)
Esperanto (wikipedia)
Lijst van kunsttalen (wikipedia)
Invented Languages
Logische taal (wikipedia)
Sapir-Whorfhypothese (wikipedia)
Vorlin (eigen website)
Verdurisch of Verdurian
Verdurisch (wikipedia)
Vorlin (wikipedia)

Time management, of de kracht van nee

door Mariëtte van Drunen

Deadline. Wat een rotwoord. Alsof je dood gaat als je niet binnen de lijn blijft. Gelukkig is het zo erg meestal niet, maar soms kan een te grote hoeveelheid naderende deadlines, of de naderende deadline van een grote klus, wel voelen als een dodelijke stressverwekker.

Sinds ik voor het eerst als vertaler begon, heb ik al heel wat dingen geprobeerd om niet gek te worden van deadlines: van ’s nachts doorwerken tot leren om beter in te schatten hoe lang klussen duren, extra tijd vragen als je denkt dat je het misschien niet gaat redden en van alles daar tussenin.

Tegenwoordig schat ik klussen zo ruim mogelijk in en zoek ik ook naar samenwerkingspartners als ik een klus graag aanneem maar de doorlooptijd niet realistisch of net te krap vind. En het komt ook regelmatig voor dat ik een klus weiger omdat de deadline voor mij niet haalbaar is. Dat geeft lucht.

Laatst zei een vriend van me dat hij een briljante workshop time management had gehad: toen ze allemaal braaf aan tafel zaten, zei de workshopleider: deze workshop duurt wel vijftien seconden. Het enige dat jullie nodig hebben is namelijk één woord: nee. En dat was de workshop. Humor, maar ook een waarheid als een koe.

Deadline klinkt heel negatief, maar uiteindelijk gaat het erom dat je een realistische deadline afspreekt en nee zegt als iets niet haalbaar is. En dat je ook nee tegen de deadline zegt als iets gaandeweg niet haalbaar blijkt. Kwaliteit voor levertijd, zal ik maar zeggen. En dat noem ik dan weer time management.