donderdag 24 april 2014

Impressies van de conferentie ‘Vertaaltechnologie: kans of bedreiging?’

Door Cas Jamin

Op 4 april 2014 bezocht ik de OCPE-conferentie ‘Vertaaltechnologie: kans of bedreiging?’ in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein. Het was een goed verzorgde dag met een variëteit aan interessante presentaties over hoe vertaaltechnologie en het internet de vertaalmarkt en het dagelijks werk van de vertaler (zullen) beïnvloeden.

Vertaal- en lokalisatieprocessen

Robin Franke, hoofd technische documentatie bij Franke Coffee Systems, gaf met zijn presentatie een beeld van het vertaal- en lokalisatieproces van een internationaal georiënteerd productiebedrijf. Het werd duidelijk dat het heel wat inspanning en coördinatie vergt om alle communicatie rondom je producten in tientallen talen beschikbaar te houden.

Technische hulpmiddelen zijn belangrijk, zo niet essentieel bij projecten van een dergelijke omvang, maar Franke benadrukte vooral ook de waarde van een goede communicatie tussen opdrachtgever en vertaler. Als zij zicht hebben op elkaars proces en de vertaler weet hoe zijn bijdrage in het grotere geheel past, dan is dat een goede basis voor een vruchtbare samenwerking.

Machinevertaling

Nathalie de Sutter, commercieel directeur van CrossLang, vertelde hoe machinevertaling steeds vaker wordt ingezet om het handmatige vertaalproces te versnellen. Hierbij wordt een tekst door de computer voorvertaald, waarna de vertaler of post-editor de vertaling nabewerkt tot het gewenste kwaliteitsniveau. Een perfecte vertaling, vooral op het gebied van stijl, is bij deze werkwijze meestal niet het doel.

Dit is een belangrijke ontwikkeling die de rol van de vertaler behoorlijk zou kunnen veranderen. Henk Boxma, consultant en specialist op het gebied van lokalisatie vanuit zijn bedrijf Boxma IT, schetste zelfs een mogelijke toekomst waarin vertaalwerk grotendeels is geautomatiseerd.

Kwaliteitsborging

Angelika Zerfaß, trainer en consultant bij zaac, sprak over translation quality assurance tools. Dit zijn computertoepassingen die de vertaler helpen bij het proeflezen. Ze wijzen je op mogelijke lacunes (heb ik alles vertaald?), inconsistenties (heb ik de juiste terminologie consequent doorgevoerd?), interpunctiefouten, verkeerd overgenomen getallen en problemen met opmaaktags. Zo merk je dergelijke, vaak onopvallende fouten sneller op en bespaar je tijd.

Terminologiebeheer

Tatiana Gornostay, business development manager bij Tilde, vertelde over het TaaS-project dat zij leidt. TaaS, terminology as a service (terminologie als dienst), is een nieuw online platform om te werken met terminologie. Zo heeft TaaS functies voor terminologie-extractie en -beheer en kun je terminologie delen met andere vertalers.

Online zichtbaarheid

Wim van der Mark, trainer marketing en verkoop bij Dialoogtrainers.nl, sprak over het belang van online zichtbaarheid. De aankoop van een product of dienst start tegenwoordig bijna altijd met online zoeken en vergelijken, waarbij klantbeoordelingen steeds vaker een belangrijke rol spelen. Daarom is het zaak dat je als vertaler of tolk investeert in een goede website, zichtbaarheid op sociale media en dat je probeert om aanbevelingen van klanten te krijgen.

Een veranderende markt

Ruben Cornelissen, oprichter van FindCircles, signaleert veranderingen in de manier waarop vertalers en opdrachtgevers met elkaar in contact komen. Opdrachtgevers kunnen veel sneller en gemakkelijker dan voorheen informatie vinden over vertaalbedrijven en hun diensten. Dat betekent ook dat opdrachtgevers in toenemende mate online zoeken en vergelijken en rechtstreeks contact maken met vertalers.

Van de kant van de vertaler zijn er initiatieven zoals Gengo, Verbalizeit, en Unbabel die inspelen op deze ontwikkeling. Cornelissen is zelf betrokken bij het Nederlandse initiatief FindCircles, dat uitgaat van een transparante presentatie van de diensten van individuele vertalers of groepen samenwerkende vertalers.

Conclusie: kans of bedreiging?

Vertaaltechnologieën hebben vertalers veel te bieden. Denk maar aan de productiviteitswinst bij het gebruik van een vertaaltool, een vertaalgeheugen en een databank met terminologie. Geen dubbel werk, want wat al goed vertaald is kan hergebruikt worden. Tegelijkertijd zetten deze technologieën de vertaalmarkt onder druk. Vertalen vindt meer en meer plaats als vervolg op pre-translation of het machinevertalen. Daardoor zullen technische competenties en domeinspecialisatie van de vertaler steeds belangrijker worden.

Daarnaast heeft het internet een sterke invloed op de manier waarop men zaken doet, ook in de vertaalsector. Klanten kunnen gemakkelijk aanbieders zoeken en vergelijken, ook over landsgrenzen heen. Dat vergroot natuurlijk de concurrentiedruk, maar het biedt ook veel mogelijkheden om een internationale markt aan te spreken. Het lijkt dan ook goed dat vertalers zich oriënteren op de kansen en bedreigingen die deze ontwikkelingen met zich meebrengen.

Geraadpleegde bronnen
Conferentiemap, zoals uitgereikt aan bezoekers van de conferentie.
Website conferentie Vertaaltechnologie: kans of bedreiging?
Website Opleidingscentrum Permanente Educatie.
Wikipedia over post-editing.