vrijdag 31 augustus 2012

Bezoek de boekvertalers op Manuscripta

Ontvangen uitnodiging van de club boekvertalers


Op zondag 2 september staan de boekvertalers, net als vorige jaren, weer met hun bakfiets op het buitenterrein van Manuscripta. Er zijn de hele dag vertalers aanwezig om over hun werk te vertellen. Kom langs bij onze partytent, speel het Vertalersspel en win een boekenbon!

Manuscripta, de jaarlijkse opening van het boekenseizoen, 1 & 2 september 2012, Westergasfabriek Amsterdam.

--
Bedankt Josephine Ruitenberg voor deze uitnodiging.

De Talenreis: Het Chinees

Door Sigrid Lensink-Damen

In deze aflevering van De Talenreis belicht ik de taal die op nummer één staat van de wereldranglijst meeste sprekers: het Chinees. Deze taal wordt door 1,2 miljard mensen gesproken. Toch bestaat ‘het Chinees’ als zodanig niet.

Chinese dialecten

De term ‘het Chinees’ is nogal misleidend voor een taal die uiteenvalt in 10 ‘dialecten’ die onderling net zo verschillen als het Nederlands van het Deens. Daarom worden ze ook wel de Chinese talen genoemd. De taal die iedereen gemakshalve met het Chinees aanduidt en die door 880 miljoen mensen wordt gesproken, is één van deze 10 ‘dialecten’: het Mandarijn, ook wel het standaardmandarijn genoemd. Deze taal is de officiële taal van de Volksrepubliek China en Taiwan. In Singapore is standaardmandarijn één van de officiële talen, naast het Maleis, Engels en Tamil.

De overige Chinese talen zijn het Xiang, het Gan, het Hakka (of Ke), het Wu, het Min en het Kantonees (of Yue) en verder zijn er nog het Jin, het Pinghua en het Hui. De talen zijn veelal verbonden aan een bepaalde provincie in China. Het Kantonees is een waar exportproduct: dat wordt gesproken door de Chinese diaspora in de hele wereld. Chinezen in Zuidoost-Azië spreken Hakka of het Tewchow, twee dialecten van het Kantonees.

Orakelbotten

De Chinese talen behoren tot de Sino-Tibetaanse taalfamilie en zijn al millennia oud. Er zijn schriften gevonden die van 2500 jaar geleden dateren. Nog oudere Chinese tekens zijn gevonden op zogenaamde orakelbotten.

Orakelbotten zijn schouderbladen van runderen, schapen of zelfs mensen en later van de platte delen van het schild van zoetwaterschildpadden die zieners in het vierde millennium voor Christus gebruikten om de toekomst te voorspellen. Dit werd gedaan door het schouderblad of schild met een hete pook te bewerken. Uit de barsten die daardoor ontstonden, werd een van tevoren gestelde vraag beantwoord.

In de loop van de 13e eeuw voor Christus werden er tekens op de orakelbotten gekerfd, die informatie gaven over de inhoud van de voorspelling, wie de voorspeller was en wie de vrager. Deze inscripties vormen de oudste geschreven bron van onze kennis van de Chinese geschiedenis.

Eigenschappen van het Chinees

Met de ‘eigenschappen van het Chinees’ bedoel ik in dit geval de eigenschappen van het Mandarijn. Voor de eigenschappen van de andere Chinese talen verwijs ik je door naar Wikipedia.

Het Mandarijn is een isolerende taal. Dit betekent dat de woorden niet verbogen of vervoegd worden, er geen enkel- en meervoudsvormen zijn en naamvallen niet bestaan. Om toch onderscheid te maken in verschillende situaties, of om aan te geven of iets nu plaatsvindt of in het verleden is gebeurd, gebruikt de Mandarijnsprekende Chinees hulpwoorden. Een zin als wŏ kàn nĭde shū kan betekenen: ik lees/las jouw boek(en). Uit de context moet blijken welke betekenis wordt bedoeld. Het woordje ‘le’ achter de werkwoordsvorm kàn geeft in dit geval aan dat de handeling voltooid is: ik heb jouw boek(en) gelezen (wŏ kàn-le nĭde shū).

Een zeer bekend verschijnsel in het Chinees zijn de toonhoogtes waarop een woord kan worden uitgesproken. Dit kenmerk hebben overigens alle Chinese talen, waarbij het Mandarijn de eenvoudigste versie heeft met vier verschillende toonhoogtes. Het Kantonees heeft er zes en andere Chinese talen zelfs nog meer.

De toon en intonatie van het gesproken woord zijn erg belangrijk bij een taal die verder geen vervoegingen of verbuigingen heeft; de toon geeft betekenis aan. Zo heeft ‘shi’ verschillende betekenissen als je het op verschillende toonhoogtes uitspreekt en kun je er zelfs een heel verhaal mee vertellen.

Karakters

Het ‘shi’ van hierboven wordt in elke betekenis anders geschreven; iets wat verloren zou gaan als je de Chinese karakters zou omzetten naar een latijns schrift. Alle Chinese talen worden dan ook met het Hanzi, Chinese karakters, geschreven.

De karakters kunnen onderverdeeld worden in vijf categorieën (ideogrammen, pictogrammen, samengestelde ideogrammen, fonogrammen en leenkarakters, zie voor een uitgebreide uitleg Wikipedia). De karakters vormen het teken. Eén woord kan verschillende tekens omvatten. Een Chinees moet minimaal 1500 karakters (van de ruim 12.000) uit zijn hoofd kennen om de strekking van een krant te kunnen begrijpen. Een afgestudeerde Chinees kent gemiddeld 7000 karakters. Ter vergelijking: een hoogopgeleide Nederlander kent (passief) zo’n 60.000 woorden.

De ingewikkelde vorm van de karakters maakt dat ‘slechts’ 92% van de bevolking goed kan lezen en schrijven. Voormalig dictator Mao Zedong heeft ervoor gezorgd dat de karakters werden vereenvoudigd, zodat meer mensen konden lezen en schrijven.

Chinese woorden in het Nederlands

Heeft het Nederlands Chinese leenwoorden, anders dan de menukaart van de afhaalchinees? Ja. Denk aan yin en yang, fengshui en Dalai Lama, die min of meer hun Chinese vorm hebben behouden. Maar een woord als ‘thee’ komt ook uit het Chinees.

En wat hebben ketchup en ketjap met elkaar gemeen? Beide woorden stammen af van het Chinese ‘koe tsiap’ (vissaus), een variant van het Chinees dat op Amoy werd gesproken. Ketchup is (veranderd in tomatensaus) volgens de taalregels van het Engels de verbastering van ‘koe tsiap’ en is recent door een bekende sausfabrikant in onze taal gekomen. Ketjap (veranderd in sojasaus) kwam via Maleisië met de VOC mee naar Nederland.
En wat is dan vissaus? ‘Yu lu’. Nu weet je weer wat je op tafel hebt staan.

De Talenreis verblijft nog even in het Verre Oosten. De volgende keer gaan we naar Japan.

Bronnen:

De Grote Taalatlas
Het Chinees volgens Kennislink
Het orakelbot
De Chinese talen volgens Wikipedia
Over vissaus
Chinese leenwoorden in het Nederlands
Meer woorden maken de tekst beknopter - NRC

Wat u kunt leren van de Business Bootcamp

Door Silvie van der Zee

In de vorige Vertalersnieuws vertelde ik u over de Business Bootcamp (BBC) van Open Circles Academy. Dit keer ga ik wat dieper in op de inhoud van de cursus.

Bootcamp-docent en organisator Nisandeh Neta heeft de hele cursus gestructureerd rond een zelfbedacht systeem: MG-SPI: Mindset, Goals, Strategy, Planning en Implementation. Hieronder leest u wat dit inhoudt.

Mindset

In de Business Bootcamp (BBC) leer je dat je niet meer moet denken als een werknemer, maar als een ondernemer. Als werknemer leer je om tussen 9 en 5 hard te werken en uit te voeren wat je door je baas verteld wordt. Als ondernemer ben je eigen baas. Dit betekent dat je betaald wordt voor je afgeleverde werk, niet je tijd, zoals een werknemer (elke werkdag 8 uur per dag, hoe productief of onproductief je ook bent).

Je zult moeten leren dat er geen financiële zekerheid is als ondernemer en je moet leren om kansen niet alleen te zien en te grijpen, maar ook zelf te creëren. Een ondernemer kan geen afwachtende houding aannemen, maar moet zelf op zoek naar kansen, want anders komt er geen brood op de plank.

Goals

Als ondernemer is het belangrijk om doelen te stellen. Werknemers kunnen persoonlijke doelen hebben, maar bepalen niet de doelen van het bedrijf. Als ondernemer ben je je bedrijf, dus moet je zelf je (zakelijke) doelen stellen.

Stel deze doelen op een positieve manier, bijvoorbeeld “Ik heb al mijn schulden afbetaald” in plaats van “Ik heb geen schulden meer;” dit past beter bij een positieve mindset. Zorg daarnaast voor zowel korte- als langetermijndoelen. De kortetermijndoelen zorgen ervoor dat je je langetermijndoelen in stapjes bereikt. Bovendien motiveert het als je merkt dat je een doel behaald hebt.

Vertel anderen over je doelen, want alleen doelen stellen is niet genoeg om ze ook te behalen. Door anderen over jouw doelen te vertellen, creëer je voor jezelf een stok achter de deur en word je gestimuleerd om aan de slag te gaan om je doelen te behalen. Daarnaast kunnen anderen je helpen als ze weten waar je mee bezig bent.

Strategy

Nisandeh Neta is ervan overtuigd dat je eerst moet geven voordat je kunt ontvangen. Daarom zijn Business Bootcamp en nog een paar andere introductiecursussen gratis. Ook geeft hij gratis videocursussen weg en plaatst hij elke week nieuwe, gratis artikelen op de site van BBC. Daarna ontvangt hij inkomsten van de mensen die zijn vervolgcursussen gaan volgen.

Hoe werkt dit voor jouw bedrijf? Stel, je wilt een boek vertalen en je moet de uitgever overtuigen om met jou in zee te gaan. Vertaal dan enkele pagina’s of het eerste hoofdstuk gratis en ga pas onderhandelen als hij tevreden is. Zo kunnen je opdrachtgevers ontdekken hoe goed je bent, zonder dat het ze wat gekost heeft. Ze lopen geen enkel (financieel) risico, dus waarom zouden ze je niet een kans geven om je te bewijzen?

Naast het gratis weggeven van je dienst of product, leer je in de Business Bootcamp ook hoe je het beste je marketingstrategie kunt bepalen, hoe belangrijk netwerken is en hoe je je product of dienst onderscheidend maakt.

Houd bij het bepalen van je zakelijke strategie altijd je doelen in gedachten. Als je alleen voor buitenlandse opdrachtgevers werkt, is het niet nodig om naar plaatselijke KvK-netwerkborrels te gaan, maar kun je beter online actief zijn met je marketing, bijvoorbeeld via Linkedin of sociale media.

Planning

Als je eenmaal je doelen en strategieën hebt bepaald, is het tijd om een planning te maken. Het is belangrijk dat je je aan de planning houdt, want anders behaal je je doelen nooit: “als je faalt om te plannen, dan plan je om te falen” (Benjamin Franklin).

Neem elke dag een paar minuten de tijd om je dag te plannen en schrijf deze planning ook op. Je kunt een planning wel in je hoofd hebben zitten, maar als je hem opschrijft hoef je er niet meer aan te denken en maak je ruimte in je hoofd voor andere dingen. Ook is de kans kleiner dat je wat vergeet, want je kunt helaas maar een beperkt aantal dingen onthouden. Bovendien is het makkelijker een planning op papier aan te passen, dan uit je hoofd.

Houd bij het plannen je einddoel in gedachten en plan dan als het ware ‘achteruit.’ Probeer ook ruim te plannen, zodat er ruimte is voor eventuele tegenvallers, spoedjes of andere ongeplande zaken. Op deze manier heb je genoeg tijd ingepland voor je opdrachten en zul je niet snel in tijdnood komen.

Implementation

Nu je de juiste mindset, de juiste doelen, de juiste strategie en een goede planning hebt, is het tijd om aan de slag te gaan: implementatie! Want als je niet uitvoert wat je hebt bedacht, kom je nergens.

Dit is het moeilijkste gedeelte. Implementatie betekent beslissen, actie ondernemen, feedback verwerken en corrigeren. Begin meteen, want van uitstel komt afstel. Wees niet bang om je klanten te benaderen en ze te vragen wat ze van jouw diensten vinden en hoe het wellicht beter kan. Zodra je dat hebt gedaan, verwerk je deze feedback meteen, zodat je meer tevreden klanten krijgt. En hoe meer tevreden klanten, hoe beter het gaat met jouw bedrijf!



Bron
De website van Business Bootcamp

Beter zoeken met Google

Door Cas Jamin

Ik googel, jij googelt, wij googelen… Googelen is al helemaal ingeburgerd in de Nederlandse taal en iedereen doet het.  In 2011 verwerkte Google wereldwijd gemiddeld een miljard zoekopdrachten per dag. Vaak leveren die zoekopdrachten een enorme lijst op aan niet allemaal even relevante resultaten. Tijd om eens aandacht te besteden aan de kwaliteit van de zoekopdracht.

Formulering van je zoekopdracht

De Google-zoekmachine is een doorzoekbare index van de inhoud van miljarden webpagina’s. Met een zoekopdracht laat je Google webpagina’s uit zijn index selecteren waarin jouw zoektermen voorkomen.

Om via Google het antwoord op een vraag te vinden, kun je het beste proberen om je te verplaatsen in het taalgebruik van bronnen met een antwoord op je vraag. Hoe specifieker je kennis van het taalgebruik op relevante webpagina's, hoe gerichter je kunt zoeken. Een vakspecifieke term kan bijvoorbeeld dusdanig uniek zijn dat je heel gericht kunt vinden wat je zoekt.

De lading van je zoektermen

Het is goed om je bewust te zijn van de lading van je zoektermen. Woordkeuze is van grote invloed op de bronnen die je vindt. Een algemene term levert bijvoorbeeld al een ander resultaat op dan een medische term. Probeer wanneer je onderzoek doet, zoekopdrachten neutraal te formuleren, en probeer vooral verschillende zoekopdrachten uit.

Het is ook een goede gewoonte om het antwoord dat je verwacht niet in je zoekopdracht te leggen. Doe je dit wel, dan is er sprake van "confirmation bias". Je vraagt dan eigenlijk om een bevestiging van je eigen verwachtingen.

Woordvolgorde, hoofdletters en leestekens

Over het algemeen geeft Google het meeste gewicht aan webpagina’s waarin veel van de zoektermen in de ingegeven volgorde voorkomen. En ook voor Google staat er iets anders als je twee woorden omdraait. Hoofdletters en de meeste leestekens worden altijd genegeerd.

Zoekoperatoren

Zoekoperatoren zijn speciale instructies voor de zoekmachine die je kunt meegeven in je zoekopdracht. Als je deze zoekoperatoren slim combineert, kun je heel gericht zoeken.

Hieronder volgt een kort overzicht van de belangrijkste zoekoperatoren, waarna ik verder ga met de opbouw van zoekresultaten, handige zoekfilters en bijzondere zoekopdrachten en zoekfuncties.

Voor nog veel meer zoekoperatoren verwijs ik naar de bronvermelding.

OR

Pagina's met één van de twee of beide termen.
Let op de spatie voor en na de operator.
[zoekterm 1] OR [zoekterm B]

Deze operator is erg handig om tegelijkertijd met verschillende synoniemen of spellingvarianten te zoeken.

Bijvoorbeeld:
holiday OR vacation
bycycle OR cycle

Aanhalingstekens (" ")

Met aanhalingstekens kun je zoeken naar een exacte woordgroep, bijvoorbeeld een citaat. De tekst tussen de aanhalingstekens geldt dan als één zoekterm. Op een zoekterm tussen aanhalingstekens kun je weer alle andere zoekoperatoren loslaten.

Je kunt bijvoorbeeld aanhalingstekens plus het woordje 'origin' gebruiken om de herkomst van het volgende citaat uit het drukwezen te achterhalen: origin "The quick brown fox jumped over the lazy dog"

AND

Alleen webpagina's met term A en term B.
[zoekterm 1] AND [zoekterm B]
Let op de spatie voor en na de AND operator.

intext:

Hiermee weer je alle zoekresultaten die een bepaalde zoekterm niet bevatten.

intext:[vereiste zoekterm]

Tussen deze operator en de vereiste zoekterm komt geen spatie.

Bijvoorbeeld:
intext:"clone backup" software OR tools

Met deze zoekopdracht vraag je specifiek om clone backup software of tools. De essentiële woordgroep "clone backup" is als geheel een verplichte zoekterm, door de operator intext: te combineren met aanhalingstekens.

De zoektermen "software" en "tools" zijn in deze ICT-context zo'n beetje synoniem. Met de OR operator vind je zowel bronnen die spreken van "software", als bronnen die spreken over "tools".

Koppelteken (-)

Hiermee filter je webpagina's uit de zoekresultaten waarin een bepaalde term voorkomt. Dit is handig als je merkt dat een bepaalde term kenmerkend is voor de irrelevante zoekresultaten die je krijgt.

Aan het begin van de uit te filteren term komt een koppelteken, zonder spatie tussen het koppelteken en de uit te filteren term: -[uit te filteren term]

site:

Met deze operator zoek je alleen naar webpagina's binnen een bepaalde website (site:vertalersnieuws.blogspot.nl) of binnen een bepaald domein (site:org of site:.org).

De pagina met zoekresultaten

De pagina met zoekresultaten biedt veel nuttige aanwijzingen over de aard van de gevonden bronnen en welke trefwoorden je nog meer of beter kunt gebruiken om je zoekopdracht toe te spitsen.

Een zoekresultaat is als volgt opgebouwd:
1. Titel met link
2. Webadres
3. Stukje(s) tekst waarin je zoektermen voorkomen; gescheiden door een beletselteken (…).  De zoektermen worden daarin gemarkeerd als vette tekst.
5. Eventueel een zoekveld om rechtstreeks te zoeken binnen een grotere website.
6. Eventueel links naar de verschillende onderdelen van een grotere website.

Als je de informatie op de pagina met zoekresultaten goed weet te benutten kun je direct een stuk effectiever zoeken.

Filters

Na het versturen van een zoekopdracht kun je de resultaten verder toespitsen door te filteren op mediatype (nieuws, boeken, blogs, discussies, video's, producten, apps, patenten) of publicatiedatum. Zie voor de filteropties de kolom links naast de zoekresultaten en de zwarte menubalk boven in beeld.

Kleurfilter afbeeldingen

Als je naar afbeeldingen zoekt, kun je filteren op kleur. Dit biedt verrassende mogelijkheden. Zoek je bijvoorbeeld naar diagrammen, die veelal een witte achtergrond hebben? Of zoek je naar actiefoto's van sporters in het grasveld? Met het kleurfilter erbij is dit een fluitje van een cent.

Bijzondere zoekopdrachten

 

Definities opzoeken

Snel een definitie van een bepaald woord vinden is gemakkelijk met de zoekopdracht define[spatie][te definiëren term]. Bijzonder is dat je op deze manier ook definities kunt vinden van termen die niet in het woordenboek voorkomen.

Berekeningen en conversies

Als je een rekensom ingeeft als zoekopdracht, krijg je het antwoord op de rekensom terug. Omrekenen kan ook, met het magische woord in ertussen: 1 mijl in kilometer = 1,6 KM.

Gerelateerde afbeeldingen zoeken

Google kan zoeken naar vergelijkbare afbeeldingen. Hiervoor klik je op de link "vergelijkbaar" die verschijnt als je de muisaanwijzer op een gevonden afbeelding plaatst.

Een afbeeldingsbestand als zoekopdracht

Bij Google Afbeeldingen kun je een afbeeldingsbestand uploaden, om Google vergelijkbare afbeeldingen op het web te laten zoeken. Sleep hiervoor een afbeeldingsbestand van je computer naar het zoekveld op de Google-zoekpagina.

Op deze manier kun je bijvoorbeeld de naam van een gebouw dat je eerder fotografeerde opzoeken of meer informatie krijgen over een gevonden object. Met de Google Mobile App voor smartphones kun je een foto maken en deze direct naar Google sturen.

Conclusie

Het is goed om wat meer te weten over hoe Google werkt. Je kunt dan betere zoekopdrachten formuleren en je zoekopdracht specifieker maken. Na enige oefening zul je sneller en preciezer vinden wat je zoekt.


Bronnen
Number of Google searches each day
Google Schools its Algorithm
Eerste hulp bij e-Onderzoek
Power Searching With Google online course
Google Inside Search
Google Guide