Een paars-oranje schatkist aan vertaaltheorie

Door Mariëtte van Drunen

In mijn boekenkast staat een prachtig boek over vertaaltheorie: The Translation Studies Reader van Lawrence Venuti. Het is een 920 gram wegende, paars-oranje schatkist vol teksten over vertaalkunde van grootheden uit verschillende vakgebieden, uit heel de twintigste eeuw. 

Walter Benjamin, Luis Borges, James S. Holmes en Gideon Toury zijn maar een paar van de theoretici die in het boek aan het woord komen. Deze schat verdient meer dan een recensie en was dan ook de directe aanleiding voor een nieuwe reeks artikelen in Vertalersnieuws: Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti.

In deze editie breng ik het boek zelf voor het voetlicht en vertel ik iets meer over de samenstellers van deze bloemlezing, Lawrence Venuti en zijn adviserend redacteur Mona Baker. In het volgende deel van Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti belicht ik de eerste grootheid uit het boek: Walter Benjamin.

De vertalersschatkist 

De afgelopen 30 jaar van de twintigste eeuw is vertaaltheorie uitgegroeid tot een academisch studieonderwerp. The Translation Studies Reader is volgens Venuti een reactie op de vraag naar een veelomvattend overzicht die daaruit is voortgekomen. Met dit historisch overzicht hoopt hij enerzijds te laten zien hoe divers het veld van de vertaaltheorie is, door inbreng uit vakgebieden als linguïstiek, literaire kritiek, filosofie tot zelfs antropologie, en anderzijds wil hij de lezer uitdagen tot een kritische blik en verder onderzoek.

Het boek bevat niet alleen onmisbare bijdragen van tal van belangrijke vertaaltheoretici, maar ook interessante inleidingen van Venuti. Hierin plaatst hij de opgenomen teksten in context, verwijst hij naar nog veel meer belangrijke teksten die hij niet kon opnemen en stelt hij kritische vragen bij oudere theorieën naar aanleiding van moderne inzichten.

Venuti 

Lawrence Venuti is een Amerikaans vertaaltheoreticus, vertaalhistoricus en vertaler uit het Italiaans, Frans en Catalaans. In 1980 heeft hij een Renato Poggioli Translation Award gewonnen voor zijn vertaling van de roman Delirium van Barbara Alberti. Met latere vertalingen won hij nog meerdere andere belangrijke vertaalprijzen.

Hij doceert Engels, vertaalkunde en vertaaltheorie aan de Temple University in Philadelphia en heeft meerdere boeken over vertalen geschreven. Volgens Wikipedia is Venuti een omstreden en veelbesproken theoreticus, omdat hij er in tegenstelling tot veel andere vertaaltheoretici voor pleit om jezelf als vertaler zichtbaar te maken in de tekst. Zijn boek The Translator’s Invisibility is een klassieker in ons vakgebied, aldus Wikipedia.

Mona Baker 

Mona Baker was Venuti’s adviserend redacteur voor The Translation Studies Reader en heeft over iedere selectie en iedere tekst die Venuti zelf schreef meegedacht. Mona Baker is docent vertaaltheorie aan de University of Manchester en oprichter van de in vertaaltheorie en interculturele studies gespecialiseerde uitgeverij St Jerome’s Publishing en van het internationale vertaaltijdschrift The Translator.

De reeks Twintigste-eeuwse vertaaltheorie van Benjamin tot Venuti gaat volgende keer echt van start, met de visie van Walter Benjamin.