Beste lezers,
Zoals u in deze en de vorige editie van Vertalersnieuws kunt zien, is de redactie van Vertalersnieuws flink veranderd. Ik heb meerdere enthousiaste reacties ontvangen op mijn oproep om nieuwe redactieleden en inmiddels heeft een aantal van hen al actief bijgedragen. Hiervoor mijn hartelijke dank, dames!
Helaas was de aanleiding van mijn oproep dat een van onze redactieleden afscheid neemt van Vertalersnieuws. Eva Schwarzberg heeft vele mooie bijdragen geschreven en altijd meegeholpen bij de eindredactie van onze artikelen. Bedankt, Eva, je bent een kei!
Ik hoop dat u ook geniet van de inbreng van onze nieuwe redactieleden en ik denk dat Vertalersnieuws mooie tijden tegemoet gaat. Veel leesplezier.
Met vriendelijke groet,
Mariëtte van Drunen
vrijdag 17 februari 2012
De talenreis: Het ontstaan van taal
Door Sigrid Lensink-Damen
Als je iemand op straat zou vragen hoeveel talen er in de wereld gesproken worden, zou hij je waarschijnlijk zeggen ‘een paar honderd?’. Wat zou de uitdrukking op zijn gezicht worden als je zegt: ‘Nee, tussen de 6000 en 7000’? In deze rubriek neem ik je mee op reis langs de talen en taalfamilies van de wereld. In dit eerste deel een duik in het verleden.
Het ontstaan van taal
Wij zijn vertalers en ondertitelaars. Wij houden ons nog meer dan andere mensen met taal bezig. Voor ons is taal overal. En voor de hele mensheid geldt, dat wij ons van andere diersoorten onderscheiden door taal. Maar hoe oud is taal eigenlijk? Wanneer is taal ontstaan? Hebben alle talen een gemeenschappelijke voorouder?
Het is niet zo eenvoudig antwoord op deze vragen te geven. De onderzoeken naar het ontstaan van taal en de verspreiding van talen over de wereld, staan eigenlijk nog in de kinderschoenen. Er bestaat ook geen eenduidige visie op het ontstaan van talen.
Verschillende benaderingen
De een benadert dit vraagstuk via de evolutietheorie en gaat in de taal op zoek naar de kleinste klankeenheden die nog betekenisverschil aangeven (fonemen, zoals ‘d’ in dik, als je dit vervangt door ‘l’ of ‘s’ krijg je een ander woord met een andere betekenis) en probeert de afgeleiden daarvan terug te vinden in andere talen en op andere plaatsen. Hoe minder een taal verspreid is, hoe minder fonemen hij heeft, is uit eerdere studies gebleken.
Een andere benadering is dat de mens een aangeboren ‘linguïstisch instinct’ heeft. Noam Chomsky is een van de bekendste pleitbezorgers van deze theorie. Volgens Chomsky heeft de mens een aangeboren grammatica waaruit hij die modules kan kiezen die hij nodig heeft om zijn moedertaal te kunnen spreken. Bij het ontstaan van taal zou er ook een bepaald deel in de hersenen zijn gegroeid, de zogenaamde taalmodule.
Taalkundige tijdreis
Volgens recente studies is taal waarschijnlijk ontstaan en geëvolueerd tijdens de overgang van homo erectus naar homo sapiens, zo’n 100.000 jaar geleden. Hiervoor zijn aanwijzingen gevonden in de fysieke ontwikkeling van de eerste mens. Om meer dan losse kreten te kunnen produceren, moest het mond-keelgebied, het vocale apparaat, zich ontwikkelen tot wat het nu is.
Ongeveer 40.000 jaar geleden kwam de ontwikkeling van taal in een stroomversnelling doordat onze herseninhoud groeide en de samenleving complexer werd: de mens ging gereedschap maken, hutten bouwen en land bewerken. Daarbij waren goed communiceren en samenwerken een vereiste: taal was geboren.
Verspreiding van talen
Omdat de eerste mens in Afrika woonde, wordt aangenomen dat taal is ontstaan in Afrika en van daaruit over de wereld is verspreid. Om erachter te komen hoe dit gebeurde en wanneer, proberen historische taalkundigen de evolutionaire stappen terug te volgen. Bij gedocumenteerde talen is dat goed te doen. Maar het wordt giswerk als de teksten opraken.
Taalfamilies
Om toch enige houvast te hebben, worden talen ingedeeld in taalfamilies op grond van de wel geslaagde reconstructies. Een van deze taalfamilies is het Indo-Europees, waartoe ook het Nederlands behoort. Door overeenkomsten op te sporen, proberen taalkundigen te herleiden waar de taal vandaan komt.
Tegenwoordig spelen computersimulaties een grote rol in onderzoek naar talen. De onderzoeker voert cognaten (woorden die hetzelfde zijn in verschillende talen, zoals ‘nacht’, ‘nuit’ en ‘night’) in, waarna er via ‘trial-and-error’ geprobeerd wordt om een gemeenschappelijke eigenschap te vinden. Als de resultaten bekend zijn, worden de parameters gewijzigd en wordt weer gekeken wat een zoektocht naar gemeenschappelijke eigenschappen oplevert. Uit een recent experiment bleek dat grammatica ‘een gefossiliseerde toevalligheid’ is, die is doorgegeven aan volgende generaties. Wat de consequenties van deze resultaten zijn, moet nog blijken.
In het volgende deel van deze reeks: het Indo-Europees
Bronnen:
Talen van de wereld: http://nl.wikipedia.org/wiki/Talen_van_de_wereld
Glottogonie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Glottogonie
Taal: http://nl.wikipedia.org/wiki/Taal
De Grote Taalatlas: http://www.wiedenhof.nl/ul/tk/pbl/atlas/
Babel or babble, artikel in The Economist van 14 april 2011: http://www.economist.com
Over Chomsky: http://www.chomsky.info/
Als je iemand op straat zou vragen hoeveel talen er in de wereld gesproken worden, zou hij je waarschijnlijk zeggen ‘een paar honderd?’. Wat zou de uitdrukking op zijn gezicht worden als je zegt: ‘Nee, tussen de 6000 en 7000’? In deze rubriek neem ik je mee op reis langs de talen en taalfamilies van de wereld. In dit eerste deel een duik in het verleden.
Het ontstaan van taal
Wij zijn vertalers en ondertitelaars. Wij houden ons nog meer dan andere mensen met taal bezig. Voor ons is taal overal. En voor de hele mensheid geldt, dat wij ons van andere diersoorten onderscheiden door taal. Maar hoe oud is taal eigenlijk? Wanneer is taal ontstaan? Hebben alle talen een gemeenschappelijke voorouder?
Het is niet zo eenvoudig antwoord op deze vragen te geven. De onderzoeken naar het ontstaan van taal en de verspreiding van talen over de wereld, staan eigenlijk nog in de kinderschoenen. Er bestaat ook geen eenduidige visie op het ontstaan van talen.
Verschillende benaderingen
De een benadert dit vraagstuk via de evolutietheorie en gaat in de taal op zoek naar de kleinste klankeenheden die nog betekenisverschil aangeven (fonemen, zoals ‘d’ in dik, als je dit vervangt door ‘l’ of ‘s’ krijg je een ander woord met een andere betekenis) en probeert de afgeleiden daarvan terug te vinden in andere talen en op andere plaatsen. Hoe minder een taal verspreid is, hoe minder fonemen hij heeft, is uit eerdere studies gebleken.
Een andere benadering is dat de mens een aangeboren ‘linguïstisch instinct’ heeft. Noam Chomsky is een van de bekendste pleitbezorgers van deze theorie. Volgens Chomsky heeft de mens een aangeboren grammatica waaruit hij die modules kan kiezen die hij nodig heeft om zijn moedertaal te kunnen spreken. Bij het ontstaan van taal zou er ook een bepaald deel in de hersenen zijn gegroeid, de zogenaamde taalmodule.
Taalkundige tijdreis
Volgens recente studies is taal waarschijnlijk ontstaan en geëvolueerd tijdens de overgang van homo erectus naar homo sapiens, zo’n 100.000 jaar geleden. Hiervoor zijn aanwijzingen gevonden in de fysieke ontwikkeling van de eerste mens. Om meer dan losse kreten te kunnen produceren, moest het mond-keelgebied, het vocale apparaat, zich ontwikkelen tot wat het nu is.
Ongeveer 40.000 jaar geleden kwam de ontwikkeling van taal in een stroomversnelling doordat onze herseninhoud groeide en de samenleving complexer werd: de mens ging gereedschap maken, hutten bouwen en land bewerken. Daarbij waren goed communiceren en samenwerken een vereiste: taal was geboren.
Verspreiding van talen
Omdat de eerste mens in Afrika woonde, wordt aangenomen dat taal is ontstaan in Afrika en van daaruit over de wereld is verspreid. Om erachter te komen hoe dit gebeurde en wanneer, proberen historische taalkundigen de evolutionaire stappen terug te volgen. Bij gedocumenteerde talen is dat goed te doen. Maar het wordt giswerk als de teksten opraken.
Taalfamilies
Om toch enige houvast te hebben, worden talen ingedeeld in taalfamilies op grond van de wel geslaagde reconstructies. Een van deze taalfamilies is het Indo-Europees, waartoe ook het Nederlands behoort. Door overeenkomsten op te sporen, proberen taalkundigen te herleiden waar de taal vandaan komt.
Tegenwoordig spelen computersimulaties een grote rol in onderzoek naar talen. De onderzoeker voert cognaten (woorden die hetzelfde zijn in verschillende talen, zoals ‘nacht’, ‘nuit’ en ‘night’) in, waarna er via ‘trial-and-error’ geprobeerd wordt om een gemeenschappelijke eigenschap te vinden. Als de resultaten bekend zijn, worden de parameters gewijzigd en wordt weer gekeken wat een zoektocht naar gemeenschappelijke eigenschappen oplevert. Uit een recent experiment bleek dat grammatica ‘een gefossiliseerde toevalligheid’ is, die is doorgegeven aan volgende generaties. Wat de consequenties van deze resultaten zijn, moet nog blijken.
In het volgende deel van deze reeks: het Indo-Europees
Bronnen:
Talen van de wereld: http://nl.wikipedia.org/wiki/Talen_van_de_wereld
Glottogonie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Glottogonie
Taal: http://nl.wikipedia.org/wiki/Taal
De Grote Taalatlas: http://www.wiedenhof.nl/ul/tk/pbl/atlas/
Babel or babble, artikel in The Economist van 14 april 2011: http://www.economist.com
Over Chomsky: http://www.chomsky.info/
Workshops klanten werven
Door Silvie van der Zee
Op vrijdag 30 maart organiseert Teamwork twee workshops waarin u leert om klanten te werven en te houden. Hierbij komen manieren aan bod om uw profilering te verbeteren en uw klantenbestand te vergroten en te verstevigen.
Cursusonderwerpen
Net zoals voor elk bedrijf is het voor u van belang om nieuwe klanten te krijgen en bestaande klanten vast te houden. In de cursus “Klanten krijgen, klanten houden” staat de vraag centraal wat klanten willen. Hoe komt u erachter wat de (on)bewuste wensen van uw klanten zijn en hoe speelt u daarop in?
In de cursus “Klanten werven via je website” leert u hoe u onderscheidend kunt zijn op internet, zodat potentiële klanten u beter vinden. Hoe onderscheidt u zich ten opzichte van alle andere vertaalbureaus? Hoe zorgt u ervoor dat klanten u vinden, op uw site blijven en later terugkomen? En hoe kunt u social media gebruiken op uw site? Daarnaast krijgt u tips over hoe u klanten het beste kunt adviseren over webteksten.
Sprekers
Joke Zwaal en Willem Verdaasdonk zijn deskundigen op het gebied van vertalen, marketing en ondernemen. Zij laten u tijdens de workshops kritisch nadenken over hoe u zelf onderneemt. Deze twee trainingen zijn bedoeld om u te inspireren en op nieuwe ideeën brengen.
Cursusinformatie
Beide workshops vinden op vrijdag 30 maart plaats in het Hotel Park Plaza te Utrecht en duren drie uur. De workshop “Klanten krijgen, klanten houden” wordt ’s ochtends gegeven. De workshop “Klanten werven via je website” vindt ’s middags plaats.
Inschrijving is mogelijk voor de hele dag of voor één van de workshops. Bij inschrijving voor 27 februari geldt een vroegboekkorting van EUR 50. Er geldt een extra korting van EUR 40 als u zich voor beide workshops inschrijft.
Teamwork heeft een aanvraag voor 3 PE-punten per workshop (categorie A t/m D) ingediend bij Bureau BTV.
Meer informatie: www.teamwork-vertaalworkshops.nl
Op vrijdag 30 maart organiseert Teamwork twee workshops waarin u leert om klanten te werven en te houden. Hierbij komen manieren aan bod om uw profilering te verbeteren en uw klantenbestand te vergroten en te verstevigen.
Cursusonderwerpen
Net zoals voor elk bedrijf is het voor u van belang om nieuwe klanten te krijgen en bestaande klanten vast te houden. In de cursus “Klanten krijgen, klanten houden” staat de vraag centraal wat klanten willen. Hoe komt u erachter wat de (on)bewuste wensen van uw klanten zijn en hoe speelt u daarop in?
In de cursus “Klanten werven via je website” leert u hoe u onderscheidend kunt zijn op internet, zodat potentiële klanten u beter vinden. Hoe onderscheidt u zich ten opzichte van alle andere vertaalbureaus? Hoe zorgt u ervoor dat klanten u vinden, op uw site blijven en later terugkomen? En hoe kunt u social media gebruiken op uw site? Daarnaast krijgt u tips over hoe u klanten het beste kunt adviseren over webteksten.
Sprekers
Joke Zwaal en Willem Verdaasdonk zijn deskundigen op het gebied van vertalen, marketing en ondernemen. Zij laten u tijdens de workshops kritisch nadenken over hoe u zelf onderneemt. Deze twee trainingen zijn bedoeld om u te inspireren en op nieuwe ideeën brengen.
Cursusinformatie
Beide workshops vinden op vrijdag 30 maart plaats in het Hotel Park Plaza te Utrecht en duren drie uur. De workshop “Klanten krijgen, klanten houden” wordt ’s ochtends gegeven. De workshop “Klanten werven via je website” vindt ’s middags plaats.
Inschrijving is mogelijk voor de hele dag of voor één van de workshops. Bij inschrijving voor 27 februari geldt een vroegboekkorting van EUR 50. Er geldt een extra korting van EUR 40 als u zich voor beide workshops inschrijft.
Teamwork heeft een aanvraag voor 3 PE-punten per workshop (categorie A t/m D) ingediend bij Bureau BTV.
Meer informatie: www.teamwork-vertaalworkshops.nl
Wordnik - een woordenboek in een wel heel modern jasje
Door Mariëlle van Benthum
Wij vertalers zijn gek op woordenboeken. En dan wel het liefst met zo veel mogelijk extra informatie. Het digitale Engelstalige woordenboek op www.wordnik.com combineert definities van woorden met onder meer voorbeelden, synoniemen, antoniemen, afbeeldingen en geluidsfragmenten van het gezochte woord op basis van informatie op internet. Hieronder een beknopt overzicht van de mogelijkheden en eigenschappen van Wordnik.
Hier gaan we meer van horen
Wordnik is een erg waardevolle website die dagelijks wordt bijgewerkt en dus alleen maar interessanter wordt. Je kunt begrippen hier letterlijk ruim zien of juist specifieker maken.
Wij vertalers zijn gek op woordenboeken. En dan wel het liefst met zo veel mogelijk extra informatie. Het digitale Engelstalige woordenboek op www.wordnik.com combineert definities van woorden met onder meer voorbeelden, synoniemen, antoniemen, afbeeldingen en geluidsfragmenten van het gezochte woord op basis van informatie op internet. Hieronder een beknopt overzicht van de mogelijkheden en eigenschappen van Wordnik.
Bronnen
De definities op Wordnik zijn afkomstig uit meerdere bronnen, waaronder American Heritage® Dictionary of the English Language, Century Dictionary en Wiktionary. De afbeeldingen komen van Flickr en ook Twitter vormt een bron van informatie. Voorbeelden komen uit bekende bladen als The Wall Street Journal en USA Today, en van websites en blogs.
Voorbeelden
Wordnik zoekt zijn voorbeelden op internet. Zo zie je in de praktijk hoe het gevonden woord wordt gebruikt. Erg verhelderend.
Proef op de som
De beste manier om de waarde van dit online woordenboek te bepalen, is een proef op de som te nemen. Daarom heb ik het woord ‘stone’ opgezocht op Wordnik.
Definitie
Wordnik vertelt me dat 'stone' zowel wordt gebruikt als zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord en als werkwoord.
Etymologie
Het woord komt uit het Middelengels, en stamt van het Oudengelse stān.
Synoniemen
Er worden 18 synoniemen getoond. Wordnik defnieert synoniemen als 'woorden met dezelfde betekenis'. Enkele ervan zijn 'harden' en 'mirror'. Ik vind niet dat alle synoniemen voor de hand liggen.
Hyperoniemen
Dan is er nog een lijst hyperoniemen, ofwel woorden die algemener of abstracter zijn dan het zoekwoord, zoals 'material' en 'coldness'.
Hyponiemen
Je vindt specifiekere woorden als 'marble' en 'petrifaction' in het overzicht van hyponiemen.
Zelfde context
Je ziet ook een overzicht van woorden die in dezelfde context worden gebruikt, bijvoorbeeld 'light' en 'rock'.
Omgekeerd woordenboek
Wat ik ook interessant vind is de kolom 'reverse dictionary', met woorden waarbij de zoekterm in de definitie staat. In dit geval zijn dat bijvoorbeeld 'emerald' en 'monolith'.
Foto’s
Er volgt nog een twintigtal foto's.
Uitspraak
Je kunt op Wordnik ook de uitspraak van je zoekterm beluisteren en tweets lezen je zoekterm bevatten.
Statistieken
Wordnik houdt ook statistieken bij van hoe vaak het woord is opgezocht en wat de scrabble-score is. Ook handig om te weten.
Hier gaan we meer van horen
Wordnik is een erg waardevolle website die dagelijks wordt bijgewerkt en dus alleen maar interessanter wordt. Je kunt begrippen hier letterlijk ruim zien of juist specifieker maken.
vrijdag 27 januari 2012
Vertalen. Een kwestie van kwaliteit
Door Mark van den Brink van Vertaalbureau Perfect en Sigrid Lensink-Damen
Het overkomt ons allemaal wel eens: heb je een prachtige vertaling geleverd, krijg je een boze klant aan de telefoon. Dit was bepaald niet wat hij ervan verwacht had. Wat nu? Hier volgen een paar tips om je huidige en toekomstige klanten een beter beeld te geven van het vertaalproces en duidelijke afspraken te maken voor een betere dienstverlening.
Moet echt alles vertaald worden?
Vindt je klant de offerte te hoog? Vraag je klant dan wat het doel van zijn tekst is. Welke boodschap wil hij overbrengen? In het algemeen geldt: hoe minder overbodige zaken, hoe krachtiger de tekst. Geef je klant het advies alleen datgene te laten vertalen wat voor hem en zijn klanten van belang is. Wanneer hij lange Nederlandse teksten wil laten vertalen, kun je voorstellen dat hij een kortere versie van de tekst aanlevert.
Vraag om beeld- en referentiemateriaal
Een afbeelding kan een lange beschrijving vaak verduidelijken. En dat is uiteraard nuttig om een tekst zo duidelijk mogelijk te vertalen. Vraag de klant ook om referentiemateriaal, zoals oude brochures in de doeltaal, websites en ander naslagwerk. Zo krijg je gevoel voor de stijl en het jargon van je klant.
Vraag of de tekst gelokaliseerd moet worden
Lokaliseren betekent dat je de tekst aanpast aan de gebruiken van het land. Of wil de klant een vleugje Nederlandse cultuur handhaven in de tekst? Goed overleg biedt uitkomst, maar houd altijd het doel van de tekst voor ogen. Soms is lokaliseren gewoon nodig.
Is stijl belangrijk?
Wil de klant dat de tekst wordt herschreven of afgestemd op de doelgroep? Vergaar zoveel mogelijk informatie over doel en achtergrond van de tekst als je een vertaling wilt die het beoogde effect sorteert.
Zorg dat je goedkeuring van de klant hebt om de tekst waar jij dat nodig acht aan te passen of maak duidelijke afspraken over de door te voeren wijzigingen. Zo voorkom je onenigheid achteraf en is de klant zeker tevreden over de aanpassingen.
Een volledige en correcte brontekst is het halve werk
Geeft de klant je een te krappe deadline en moet je beginnen voordat de definitieve tekst klaar is? Zorg er dan voor dat elke versie voorzien is van datum en tijd en laat alle wijzigingen duidelijk markeren. Maar je kunt beter wat extra tijd vragen. Net als voor elke andere vertaling geldt ook nu: plan het vertaalwerk ruim in, dan kun je de tekst nog even laten liggen en er later met een frisse blik naar kijken. Vaak kun je er dan nog enkele fouten of minder mooie formuleringen uit halen.
Specialistische teksten vragen om gespecialiseerde vertalers
Ben je een projectbeheerder bij een vertaalbureau, dan kun je informatie geven over de uiteindelijke vertaler. Dit geeft de klant meer vertrouwen dat zijn tekst in goede handen is. Stuur de klant eventueel eerder gemaakte, soortgelijke vertalingen. Zorg er ook voor dat de vertaler precies weet wat de klant wil.
Ben je freelancer, overtuig je klant door hem je vertaalwerk te laten zien.
De puntjes op de i
Vraag om een proefdruk en corrigeer die eventueel. Adviseer je klant om de allerlaatste versie van de tekst altijd te laten controleren door een moedertaalspreker met gevoel voor taal. Dit kan jij zelf zijn, maar beter nog iemand die met een frisse blik naar de tekst kijkt.
Corrigeer de tekst niet op basis van telefonische aanwijzingen. De kans op misverstanden is levensgroot.
Waar voor zijn geld
Je wilt de klant waar voor zijn geld geven, maar niet verzanden in lange e-mailwisselingen over kleinigheden. Wees duidelijk over de kosten en waar de grenzen van je dienstverlening liggen.
Ben je bang dat de klant niet gaat betalen? Vraag dan een aanbetaling.
Betrokkenheid
Het kost misschien tien minuten meer om met je klant te overleggen, maar uiteindelijk kun je je daarmee veel frustratie besparen en je klant tevreden houden.
Als je maar een paar van de adviezen in deze vertaalwijzer ter harte neemt, wordt je vertaling al kwalitatief beter!
Het overkomt ons allemaal wel eens: heb je een prachtige vertaling geleverd, krijg je een boze klant aan de telefoon. Dit was bepaald niet wat hij ervan verwacht had. Wat nu? Hier volgen een paar tips om je huidige en toekomstige klanten een beter beeld te geven van het vertaalproces en duidelijke afspraken te maken voor een betere dienstverlening.
Moet echt alles vertaald worden?
Vindt je klant de offerte te hoog? Vraag je klant dan wat het doel van zijn tekst is. Welke boodschap wil hij overbrengen? In het algemeen geldt: hoe minder overbodige zaken, hoe krachtiger de tekst. Geef je klant het advies alleen datgene te laten vertalen wat voor hem en zijn klanten van belang is. Wanneer hij lange Nederlandse teksten wil laten vertalen, kun je voorstellen dat hij een kortere versie van de tekst aanlevert.
Vraag om beeld- en referentiemateriaal
Een afbeelding kan een lange beschrijving vaak verduidelijken. En dat is uiteraard nuttig om een tekst zo duidelijk mogelijk te vertalen. Vraag de klant ook om referentiemateriaal, zoals oude brochures in de doeltaal, websites en ander naslagwerk. Zo krijg je gevoel voor de stijl en het jargon van je klant.
Vraag of de tekst gelokaliseerd moet worden
Lokaliseren betekent dat je de tekst aanpast aan de gebruiken van het land. Of wil de klant een vleugje Nederlandse cultuur handhaven in de tekst? Goed overleg biedt uitkomst, maar houd altijd het doel van de tekst voor ogen. Soms is lokaliseren gewoon nodig.
Is stijl belangrijk?
Wil de klant dat de tekst wordt herschreven of afgestemd op de doelgroep? Vergaar zoveel mogelijk informatie over doel en achtergrond van de tekst als je een vertaling wilt die het beoogde effect sorteert.
Zorg dat je goedkeuring van de klant hebt om de tekst waar jij dat nodig acht aan te passen of maak duidelijke afspraken over de door te voeren wijzigingen. Zo voorkom je onenigheid achteraf en is de klant zeker tevreden over de aanpassingen.
Een volledige en correcte brontekst is het halve werk
Geeft de klant je een te krappe deadline en moet je beginnen voordat de definitieve tekst klaar is? Zorg er dan voor dat elke versie voorzien is van datum en tijd en laat alle wijzigingen duidelijk markeren. Maar je kunt beter wat extra tijd vragen. Net als voor elke andere vertaling geldt ook nu: plan het vertaalwerk ruim in, dan kun je de tekst nog even laten liggen en er later met een frisse blik naar kijken. Vaak kun je er dan nog enkele fouten of minder mooie formuleringen uit halen.
Specialistische teksten vragen om gespecialiseerde vertalers
Ben je een projectbeheerder bij een vertaalbureau, dan kun je informatie geven over de uiteindelijke vertaler. Dit geeft de klant meer vertrouwen dat zijn tekst in goede handen is. Stuur de klant eventueel eerder gemaakte, soortgelijke vertalingen. Zorg er ook voor dat de vertaler precies weet wat de klant wil.
Ben je freelancer, overtuig je klant door hem je vertaalwerk te laten zien.
De puntjes op de i
Vraag om een proefdruk en corrigeer die eventueel. Adviseer je klant om de allerlaatste versie van de tekst altijd te laten controleren door een moedertaalspreker met gevoel voor taal. Dit kan jij zelf zijn, maar beter nog iemand die met een frisse blik naar de tekst kijkt.
Corrigeer de tekst niet op basis van telefonische aanwijzingen. De kans op misverstanden is levensgroot.
Waar voor zijn geld
Je wilt de klant waar voor zijn geld geven, maar niet verzanden in lange e-mailwisselingen over kleinigheden. Wees duidelijk over de kosten en waar de grenzen van je dienstverlening liggen.
Ben je bang dat de klant niet gaat betalen? Vraag dan een aanbetaling.
Betrokkenheid
Het kost misschien tien minuten meer om met je klant te overleggen, maar uiteindelijk kun je je daarmee veel frustratie besparen en je klant tevreden houden.
Als je maar een paar van de adviezen in deze vertaalwijzer ter harte neemt, wordt je vertaling al kwalitatief beter!
Wat Vertalersnieuwslezers in 2012 met hun tarieven doen
Door Mariëtte van Drunen
Velen van ons denken er elk jaar opnieuw over na: moeten we onze tarieven verhogen, hetzelfde houden, of misschien wel verlagen? Wat doet de rest? Daarom hebben we op de site van Vertalersnieuws een kleine enquête gehouden met precies deze vraag.
Uit de enquête, waaraan 44 personen hebben meegedaan, bleek dat slechts 1 deelnemer van plan is zijn of haar tarieven te verlagen. Gelukkig maar, want het leven is veel te duur om voor minder geld te gaan werken. Twintig procent van de deelnemers gaf aan zijn of haar tarieven in 2012 te verhogen en maar liefst 52 procent van de deelnemers laat de tarieven zoals ze zijn. De overige 25 procent weet nog niet wat te doen.
Is dat nu goed nieuws? Wat mij betreft wel. Af en toe lees je zulke negatieve berichten over dalende tarieven, dat het lijkt alsof iedereen met zijn tarieven is gezakt. Maar dat is dus niet zo. Sterker nog, 1 op de 5 deelnemers verhoogt zijn of haar tarieven in 2012. Dat lijkt me een prima verhouding. We hoeven immers niet elk jaar met de prijs omhoog, dat zou geen klant pikken.
Mijn advies: let op dat je niet te weinig vraagt op basis van geruchten en vage informatie, maar onderzoek goed welke tarieven collega’s hanteren. Maak een realistische afweging van wat jij waard bent. Je hoeft niet de duurste te zijn als je ook niet de beste bent. En als je wel heel erg goed bent, dan mag je best wat meer vragen. Uiteindelijk is het belangrijk dat je ervan rond kunt komen en zou het wel heel fijn zijn als je ook nog probeert niet voor marktbederf te zorgen door ver onder de tarieven van anderen te werken.
Velen van ons denken er elk jaar opnieuw over na: moeten we onze tarieven verhogen, hetzelfde houden, of misschien wel verlagen? Wat doet de rest? Daarom hebben we op de site van Vertalersnieuws een kleine enquête gehouden met precies deze vraag.
Uit de enquête, waaraan 44 personen hebben meegedaan, bleek dat slechts 1 deelnemer van plan is zijn of haar tarieven te verlagen. Gelukkig maar, want het leven is veel te duur om voor minder geld te gaan werken. Twintig procent van de deelnemers gaf aan zijn of haar tarieven in 2012 te verhogen en maar liefst 52 procent van de deelnemers laat de tarieven zoals ze zijn. De overige 25 procent weet nog niet wat te doen.
Is dat nu goed nieuws? Wat mij betreft wel. Af en toe lees je zulke negatieve berichten over dalende tarieven, dat het lijkt alsof iedereen met zijn tarieven is gezakt. Maar dat is dus niet zo. Sterker nog, 1 op de 5 deelnemers verhoogt zijn of haar tarieven in 2012. Dat lijkt me een prima verhouding. We hoeven immers niet elk jaar met de prijs omhoog, dat zou geen klant pikken.
Mijn advies: let op dat je niet te weinig vraagt op basis van geruchten en vage informatie, maar onderzoek goed welke tarieven collega’s hanteren. Maak een realistische afweging van wat jij waard bent. Je hoeft niet de duurste te zijn als je ook niet de beste bent. En als je wel heel erg goed bent, dan mag je best wat meer vragen. Uiteindelijk is het belangrijk dat je ervan rond kunt komen en zou het wel heel fijn zijn als je ook nog probeert niet voor marktbederf te zorgen door ver onder de tarieven van anderen te werken.
Inkomensonderzoek Vlaamse literaire vertalers
Door Eva Schwarzberg
De Vlaamse Auteursvereniging (VAV) heeft eind 2011 het inkomen en de sociaaleconomische situatie van literaire vertalers in Vlaanderen in kaart gebracht. Het onderzoek kwam tot stand met steun van de Vlaamse minister van Cultuur Joke Schauvliege en de expertise van het Vlaams Fonds voor de Letteren. Wat zijn de uitkomsten en wat vertellen deze over de situatie in Nederland?
Uit het onderzoek zijn de volgende zaken naar voren gekomen:
1. De respondenten van het onderzoek zijn hoog opgeleid, 90% is afgestudeerd aan de universiteit.
2. Volgens de respondenten zelf is een universitaire opleiding een voorwaarde om goede vertalingen te kunnen leveren.
3. Voor 39% van de respondenten vormt literair vertalen het hoofdberoep, maar ze hebben ook nevenactiviteiten als niet-literair vertalen, redactiewerkzaamheden, copywriting. In Nederland is 70% van de literaire vertalers fulltime werkzaam als literaire vertaler.
4. Van de respondenten kan 79% niet rondkomen van de inkomsten uit literair vertaalwerk. Gemiddeld wordt er per maand 1352 euro netto verdiend, incl. subsidie. Zonder subsidie bedraagt het inkomen gemiddeld 787 euro netto per maand.
5. Literaire vertalers die ook niet-literair vertalen hebben een gemiddeld netto-maandinkomen van 1784 euro, inclusief subsidie of 1483 euro zonder subsidie.
6. Alle respondenten zien literair vertalen als een creatief en uitdagend beroep.
7. Fulltime literaire vertalers kunnen 3 boeken per jaar, ca. 200.000 woorden, vertalen. Meer zou volgens hen de kwaliteit op het spel zetten.
8. De vaste woordprijs voor literaire vertalingen bedraagt 6,3 eurocent. Gecombineerd met bovenstaand volume verdient een literaire vertaler dan 12.600 euro per jaar.
9. Literaire vertalers vinden het lastig een goede balans te vinden tussen literair vertalen en andere werkzaamheden. Niet-literair vertalen betaalt niet alleen beter, het kan ook sneller. Minder literair vertalen leidt tot minder tijd voor literair vertalen en is ook nadelig om routine op te bouwen als literair vertaler.
10. 61% van de literaire vertalers is tussen de 45 en 64 jaar. Jongere vertalers zijn wel enthousiast voor het vak, maar ondervinden problemen bij het krijgen van een eerste opdracht. Daarom kiezen zij vaak voor een baan met een zekerder inkomen, zodat ze de vaste lasten en de opvoeding van hun kinderen kunnen betalen. Geen van de respondenten is een alleenstaande ouder met één of meer kinderen.
Aanbevelingen naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek:
1. Er moet meer aandacht komen voor literair vertalen in bestaande opleidingen. De nieuwe Masteropleiding Literair Vertalen die waarschijnlijk in september 2012 start vormt een mooie stimulans.
2. Meer ondersteuning van literaire vertalers op het gebied van ondernemen.
3. De inzet van mentoren (gevestigde vertalers) voor beginnende literaire vertalers.
4. Nederland domineert momenteel de literaire boekenmarkt. Daarom worden zogenaamde duovertalingen in het leven geroepen: samenwerking van Nederlandse en Vlaamse vertalers. Verder komt er ook meer onderzoek naar deze dominantie van Nederland.
5. Meer naamsbekendheid van literaire vertalers door hen als kenners van een auteur te laten optreden en door hen zichtbaarder te maken in de media.
6. Ervaren vertalers verdienen nu evenveel als beginnende vertalers vanwege de vaste woordprijs, subsidies, haalbaar vertaalvolume e.d. Zaken die wellicht heroverwogen moeten worden.
7. Vertaalopdrachten voor literaire tijdschriften moeten beter beloond worden.
8. Om de waardering voor het literaire vertaalvak tot uitdrukking te brengen, zou er een Vlaamse vertalersprijs moeten komen.
9. De grote verschillen tussen de tarieven voor literaire vertalingen en niet-literaire vertalingen moeten verkleind worden.
10. De beoordelingsprocedure voor subsidies moet - volgens de vertalers - op de schop. Veel vertalers vragen zich bijvoorbeeld af of er ook subsidies kunnen worden gegeven voor minder literaire genres, waaronder de misdaadliteratuur.
Wat doet de Vlaamse Auteursvereniging (VAV)?
1. De VAV informeert literaire vertalers over opleidingen, rechten, tarieven etc.
2. Vlaamse vertalers, het Vlaams Fonds voor de Letteren en uitgevers werken nu met Nederlandse modelcontracten. VAV wil graag een Vlaams modelcontract opstellen.
3. VAV wil meer symbolische en financiële waardering voor het literaire vertaalvak en zal opdrachtgevers hierop wijzen.
4. VAV wil literaire vertalers met elkaar in contact brengen om hun onderhandelingspositie te verbeteren.
De uitkomsten van het Vlaamse onderzoek zeggen helaas niet veel over de Nederlandse situatie. De Nederlandse afzetmarkt is groter en zowel Vlaamse als Nederlandse uitgevers kiezen daarom vaker voor Nederlandse vertalers. Dit is uiteraard gunstig voor de Nederlandse literaire vertalers, maar zegt niets over hun inkomen.
Bronnen:
Inkomensonderzoek 2011 VAV
Artikel Expertisecentrum Literair Vertalen
De Vlaamse Auteursvereniging (VAV) heeft eind 2011 het inkomen en de sociaaleconomische situatie van literaire vertalers in Vlaanderen in kaart gebracht. Het onderzoek kwam tot stand met steun van de Vlaamse minister van Cultuur Joke Schauvliege en de expertise van het Vlaams Fonds voor de Letteren. Wat zijn de uitkomsten en wat vertellen deze over de situatie in Nederland?
Uit het onderzoek zijn de volgende zaken naar voren gekomen:
1. De respondenten van het onderzoek zijn hoog opgeleid, 90% is afgestudeerd aan de universiteit.
2. Volgens de respondenten zelf is een universitaire opleiding een voorwaarde om goede vertalingen te kunnen leveren.
3. Voor 39% van de respondenten vormt literair vertalen het hoofdberoep, maar ze hebben ook nevenactiviteiten als niet-literair vertalen, redactiewerkzaamheden, copywriting. In Nederland is 70% van de literaire vertalers fulltime werkzaam als literaire vertaler.
4. Van de respondenten kan 79% niet rondkomen van de inkomsten uit literair vertaalwerk. Gemiddeld wordt er per maand 1352 euro netto verdiend, incl. subsidie. Zonder subsidie bedraagt het inkomen gemiddeld 787 euro netto per maand.
5. Literaire vertalers die ook niet-literair vertalen hebben een gemiddeld netto-maandinkomen van 1784 euro, inclusief subsidie of 1483 euro zonder subsidie.
6. Alle respondenten zien literair vertalen als een creatief en uitdagend beroep.
7. Fulltime literaire vertalers kunnen 3 boeken per jaar, ca. 200.000 woorden, vertalen. Meer zou volgens hen de kwaliteit op het spel zetten.
8. De vaste woordprijs voor literaire vertalingen bedraagt 6,3 eurocent. Gecombineerd met bovenstaand volume verdient een literaire vertaler dan 12.600 euro per jaar.
9. Literaire vertalers vinden het lastig een goede balans te vinden tussen literair vertalen en andere werkzaamheden. Niet-literair vertalen betaalt niet alleen beter, het kan ook sneller. Minder literair vertalen leidt tot minder tijd voor literair vertalen en is ook nadelig om routine op te bouwen als literair vertaler.
10. 61% van de literaire vertalers is tussen de 45 en 64 jaar. Jongere vertalers zijn wel enthousiast voor het vak, maar ondervinden problemen bij het krijgen van een eerste opdracht. Daarom kiezen zij vaak voor een baan met een zekerder inkomen, zodat ze de vaste lasten en de opvoeding van hun kinderen kunnen betalen. Geen van de respondenten is een alleenstaande ouder met één of meer kinderen.
Aanbevelingen naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek:
1. Er moet meer aandacht komen voor literair vertalen in bestaande opleidingen. De nieuwe Masteropleiding Literair Vertalen die waarschijnlijk in september 2012 start vormt een mooie stimulans.
2. Meer ondersteuning van literaire vertalers op het gebied van ondernemen.
3. De inzet van mentoren (gevestigde vertalers) voor beginnende literaire vertalers.
4. Nederland domineert momenteel de literaire boekenmarkt. Daarom worden zogenaamde duovertalingen in het leven geroepen: samenwerking van Nederlandse en Vlaamse vertalers. Verder komt er ook meer onderzoek naar deze dominantie van Nederland.
5. Meer naamsbekendheid van literaire vertalers door hen als kenners van een auteur te laten optreden en door hen zichtbaarder te maken in de media.
6. Ervaren vertalers verdienen nu evenveel als beginnende vertalers vanwege de vaste woordprijs, subsidies, haalbaar vertaalvolume e.d. Zaken die wellicht heroverwogen moeten worden.
7. Vertaalopdrachten voor literaire tijdschriften moeten beter beloond worden.
8. Om de waardering voor het literaire vertaalvak tot uitdrukking te brengen, zou er een Vlaamse vertalersprijs moeten komen.
9. De grote verschillen tussen de tarieven voor literaire vertalingen en niet-literaire vertalingen moeten verkleind worden.
10. De beoordelingsprocedure voor subsidies moet - volgens de vertalers - op de schop. Veel vertalers vragen zich bijvoorbeeld af of er ook subsidies kunnen worden gegeven voor minder literaire genres, waaronder de misdaadliteratuur.
Wat doet de Vlaamse Auteursvereniging (VAV)?
1. De VAV informeert literaire vertalers over opleidingen, rechten, tarieven etc.
2. Vlaamse vertalers, het Vlaams Fonds voor de Letteren en uitgevers werken nu met Nederlandse modelcontracten. VAV wil graag een Vlaams modelcontract opstellen.
3. VAV wil meer symbolische en financiële waardering voor het literaire vertaalvak en zal opdrachtgevers hierop wijzen.
4. VAV wil literaire vertalers met elkaar in contact brengen om hun onderhandelingspositie te verbeteren.
De uitkomsten van het Vlaamse onderzoek zeggen helaas niet veel over de Nederlandse situatie. De Nederlandse afzetmarkt is groter en zowel Vlaamse als Nederlandse uitgevers kiezen daarom vaker voor Nederlandse vertalers. Dit is uiteraard gunstig voor de Nederlandse literaire vertalers, maar zegt niets over hun inkomen.
Bronnen:
Inkomensonderzoek 2011 VAV
Artikel Expertisecentrum Literair Vertalen
Abonneren op:
Posts (Atom)