Taboe

Door Marcel Lemmens

Vloeken mag niet. Ten minste volgens sommigen. Scheldwoorden en krachttermen worden vaak vermeden, vooral in de geschreven taal. Dat geldt niet alleen voor Nederlandse krachttermen, maar ook voor woorden uit andere talen. Een goed voorbeeld daarvan is de volgende kop uit de Volkskrant van 27 november: “Aan de top, f***ing trots ben ik erop”. Het is een citaat van topkok Jacob Jan Boerma, eigenaar van driesterrenrestaurant De Leest in Vaassen.

Hypocriet

We weten natuurlijk allemaal wat Boerma heeft gezegd, maar toch wordt het niet voluit geschreven. Hypocriet vind ik dat. Zeker als je het desbetreffende woord zoals in het citaat uit de Volkskrant hierboven zo opvallend, half weggecensureerd, in een kop zet. Als je vindt dat dergelijke woorden niet gebruikt moeten worden, dan moet je ze ook helemaal vermijden. Als je vindt dat alles gezegd en geschreven moet kunnen worden, dan moet je dat ook doen.

Langdurig ziekbed

Er zijn veel taboewoorden. Ook over heel dagelijkse zaken. Waarom durven veel mensen bijvoorbeeld het woord kanker niet in de mond te nemen? Angstvallig wordt het vermeden: “Hij overleed na een langdurig ziekbed” of “Het is toch hopelijk niet die akelige ziekte?” Alsof je kanker kunt doodzwijgen (geen opzettelijke woordspeling).

Zwarte Piet

De media stonden in december bol van de berichten over het discriminerende karakter van ‘Zwarte Piet’. Zwarte Piet zouden we dus moeten gaan vermijden, net als jodenkoek en negerzoenen. Autochtoon en allochtoon moeten blijkens het volgende bericht op nrc.nl ook worden afgeschaft: “De begrippen ‘autochtoon’, ‘westerse allochtoon’ en ‘niet-westerse allochtoon’ moeten niet meer door de overheid worden gebruikt”. Bejaarde en gehandicapte zijn niet langer politiek correct. We spreken over senioren en mensen met een beperking, of arbeidsbeperkten, zoals ik onlangs op nos.nl zag.

Zakelijke taboewoorden

Wat mij fascineert, is dat ook in zakelijke teksten bepaalde woorden angstvallig worden vermeden. Daarin wordt zelden gesproken over bijvoorbeeld problemen of verbeteren, maar kiest men liever uitdagingen en aanscherpen.

Drie sterren

Om nog even terug te komen op de kop in de Volkskrant: “Aan de top, f***ing trots ben ik erop”. Driesterrenrestaurant krijgt op deze manier wel een heel bijzondere betekenis!

Bericht voor plagiaatjagers. Deze bijdrage is een bewust gekozen vorm van 'zelfplagiaat'. De tekst is een aangepaste versie van een artikel dat ik heb geschreven voor het decembernummer van het Bulletin van de Vereniging Zelfstandige Vertalers. Het is maar dat u het weet. 

--

Marcel Lemmens is vertaler, redacteur, organisator van nascholingscursussen en taalliefhebber. De bovenstaande tekst mochten wij van hem hier herplaatsen, maar lazen wij eerst op de blog Taalpraat. Dat is een taalblog van Marcel en Corejanne Lemmens met wekelijkse bijdragen over opvallend taalgebruik; met gratis abonnement en mogelijkheden voor gastartikelen. Neem er vooral zelf ook eens een kijkje.