Vluchtig vocabulaire

Hoe de spaced repetition-methode bijdraagt aan het opbouwen en paraat houden van een meertalige woordenschat 

Door Cas Jamin

Elke vertaler en tolk weet hoe groot de uitdaging is om een nieuwe taal op professioneel niveau te leren gebruiken. Alleen al het opbouwen en vervolgens paraat houden van een grote, vaak specialistische woordenschat kost veel tijd. Met de juiste software kun je het trainen van vocabulaire efficiënt aanpakken, met goede resultaten op de lange termijn.

Spaced repetition

De betere software om vocabulaire te leren maakt gebruik van de zogenoemde spaced repetition-methode, die gebaseerd is op geheugenonderzoek. Deze methode volgt een uitgekiend en adaptief patroon van herhaling, waarbij het programma voor elk woord steeds een inschatting maakt van het beste moment om het opnieuw te overhoren: het moment van bijna vergeten.

Het moment van bijna vergeten

Op het moment van bijna vergeten kost het de meeste moeite om de geleerde woorden terug te halen. Frequente herhaling op dat moment leidt daarom tot een sterke verankering in het langetermijngeheugen. Het moment van bijna vergeten kan worden berekend, omdat we allemaal grofweg volgens een vast patroon dingen vergeten.

Uitspreiding van herhalingsmomenten

Naarmate je vaker het goede antwoord weet, schroeft de software de frequentie van overhoren omlaag en wordt de tijdsspanne waarbinnen je een woord
 zelf moet onthouden steeds langer. Het steeds langer worden van deze tijdsspanne is een belangrijk mechanisme (het zogenoemde spacing effect) dat bijdraagt aan het verankeren van het vocabulaire. Hierbij speelt onder andere mee dat de frequentie van overhoren op termijn omlaag moet, wil je zorgen dat de herhalingen op het moment van bijna vergeten blijven vallen.

Spaced repetition software

Er zijn veel applicaties beschikbaar om je woordenschat uit te breiden en op peil te houden. Hieronder bespreek ik er een aantal die gebaseerd zijn op de spaced repetition-methode.

SuperMemo (Windows)

SuperMemo wordt sinds 1985 ontwikkeld door Piotr Wozniak en Jacek Gorzelańczyk. Het was de eerste implementatie van zogenoemde spaced repetition in studiesoftware. Het algoritme van SuperMemo dient als basis voor dat van verschillende andere programma’s. Sommigen zweren erbij, maar het programma heeft een flinke leercurve.

Een unieke functie van dit programma is periodiek lezen of ‘incremental reading’. Hiermee kun je jezelf periodiek fragmenten van leerstof voorschotelen.

SuperMemo is een betaald programma.

Anki (Windows, Mac, Linux)

Anki is een gratis open source-programma. Het lijkt in de basis veel op SuperMemo, maar de interface is eenvoudiger. Net als SuperMemo kun je je antwoorden een score geven van nul tot vier. Hoe hoger de score, hoe langer het duurt tot de volgende herhaling.

Mnemosyne (Windows, Mac, Linux)

Mnemosyne is waarschijnlijk het eenvoudigste van SuperMemo afgeleide programma. Ook hier geef je je eigen antwoorden een score.

Er is bij dit programma goed nagedacht over verschillende vertaalrichtingen en het oefenen van de fonetische schrijfwijze van woorden in karaktertalen.

Mnemosyne is gratis en open source.

Fullrecall (Windows, Mac, Linux, Android, Web)

Fullrecall is een betaald programma dat in aanpak sterk op SuperMemo lijkt, maar dat veel eenvoudiger is in gebruik. Er is een proefversie beschikbaar met beperkte mogelijkheden.

Quizlet (Web, iOS, Android)

Quizlet heeft een heel eenvoudige, frisse interface. Het invoeren van nieuwe woorden gaat lekker vlot zonder tussenkomst van de muis en er zijn allerlei quizvormen.

Bijzonder is dat je de uitspraak in beide talen kunt horen tijdens het oefenen. Zeker voor wie auditief ingesteld is, is dit een groot pluspunt. Helaas is voor Engels vooralsnog alleen de Amerikaanse uitspraak beschikbaar.

Ook werkt Quizlet samen met diverse applicaties voor iOS en Android. Quizlet wordt met name in de VS volop gebruikt in alle niveaus van het onderwijs. De website staat dan ook vol met kant-en-klare flashcards voor allerlei talen en vakgebieden.

Quizlet is gratis, met een betaalde optie als je de advertenties aan de zijkant weg wilt hebben.

Memrise (Web, iOS)

Memrise werkt op een heel eigen, speelse manier. Elke leersessie combineert allerlei quizvormen. Als het gaat om de gebruiker geboeid houden doen ze het zeker erg goed. Bij de volledig uitgewerkte flashcard-sets hoor je de uitspraak en krijg je allerlei ezelsbruggetjes te zien.

Het beschikbare kant-en-klare aanbod van woordenlijsten is echter nog beperkt en het zelf invoeren van woorden is nog te omslachtig.

Conclusie

Spaced repetition-software is zeker een doeltreffend hulpmiddel voor de druk bezette vertaler of vertaalstudent. Het consequent uitbreiden en bijhouden van vocabulaire gaat met dergelijke software gemakkelijker en levert ook op de lange termijn goede resultaten op.

Bronnen

Want to Remember Everything You’ll Ever Learn? Surrender to This Algorithm
‘Spacing effect’ calls for an end to last-minute cramming
Hermann Ebbinghaus
Spaced repetition
Spacing effect
Levels of processing effect
Leitner system
Spaced repetition learning systems