Boekbespreking ‘Found in Translation’

Door Cas Jamin

In oktober 2012 verscheen het boek ‘Föund in TŘansḸatiøn: How Language Shapes Our Lives and Transforms the World’ van Nataly Kelly en Jost Zetzsche. Met negentig korte, aansprekende verhalen illustreren zij het maatschappelijk belang van tolken en vertalen en laten ze zien op welke verrassende manieren het werk van tolken en vertalers het dagelijks leven beïnvloedt.

Found in Translation leest als een trein door de toegankelijke verhalende stijl. De negentig korte verhalen en anekdotes zijn elk op zichzelf interessant, maar vormen ook een geheel door de groepering in zeven hoofdstukken met titels zoals Saving Lives and Protecting Rights in Translation en Partaking in Pleasures and Delighting the Senses in Translation.

Verrassende variëteit

Uit de verhalen en anekdotes blijkt de enorme variëteit aan specialisaties binnen de vertaalbranche: van het tolken in een medische of diplomatieke setting tot het vertalen van verdragen, wijnlabels, literatuur of de catalogus van IKEA. Zelfs de doorgewinterde tolk of vertaler zou verrast kunnen zijn over de betrokkenheid van zijn of haar vakgenoten bij ruimtemissies, het oplossen van een medisch mysterie, de verspreiding van modetrends of het doen herleven van een bedreigde taal.

Taalkundige en culturele diversiteit

In verscheidene verhalen, anekdotes en kaderteksten gaan de schrijvers in op de taalkundige en culturele diversiteit in de wereld en hoe vertalers manieren weten te vinden om de verschillen te overbruggen. Zo staat er een mooi verhaal in over hoe een tienkoppig interdisciplinair team van het Poetry Translation Centre te werk gaat bij het vertalen van poëzie uit het Shuar. Deze taal wordt gesproken door de Shuar-indianen in Ecuador en Peru.

Een ander mooi voorbeeld is het verhaal van een gebarentolk die als horend kind van dove ouders opgroeide met zowel de Amerikaanse Gebarentaal als het Engels. Hierdoor kan hij tolken met grote snelheid en is hij als geen ander in staat om een brug te slaan tussen de horende en dove gemeenschap.

Miscommunicatie

Enkele voorbeelden van wat er kan gebeuren als de taalbarrière wordt onderschat konden natuurlijk niet uitblijven. Zo werd het ambigue Spaanse woord intoxicado door artsen verkeerd uitgelegd als het Engelse intoxicated (onder invloed van drank of drugs). Hierdoor kreeg een achttienjarige jongen, die een hersenbloeding had, niet de juiste behandeling, met quadriplegie (verlamming van beide armen en benen) tot gevolg. ^[1][2]

Videomateriaal bij het boek

Bij de aankondiging van het boek verscheen dit leuke promotiefilmpje waarin tolken en vertalers je begroeten. Daarnaast is hier een voordracht te bekijken van Nataly Kelly bij Authors@Google. Daarin gaat zij wat dieper in op de thema’s uit het boek.

Conclusie

Found in Translation is een aanrader voor iedere taalliefhebber, tolk of vertaler. Het boek geeft een goed beeld van de rol van tolken en vertalers in onze maatschappij en het biedt iedereen die zich met taal en communicatie bezighoudt ruimschoots stof tot nadenken.

Bronnen
Nataly Kelly & Jost Zetzsche Found in translation : how language shapes our lives and transforms the world. New York: Perigee, Penguin Group, 2012 ISBN 978–0–399–53797–4.

Noten
1 Nataly Kelly. ‘The Value of A Single Word.’ The Interpreters Voice (Winter 2011): 12. Atanet. American Translators Association.
2 Gail Price-Wise. ‘Language, Culture, And Medical Tragedy: The Case Of Willie Ramirez.‘ Health Affairs Blog, 19 Nov. 2008.