In deze aflevering ga ik dieper in op het Japans en de relatie van het Japans met de Altaïsche talen. Het is namelijk nog maar de vraag of het Japans wel een Altaïsche taal is. Verder associëren mensen het Japans vaak met het Chinees en andersom, maar is dat wel terecht?
Altaïsche talen
Eerst iets over de Altaïsche talen. De Altaïsche taalfamilie is globaal te vinden in Noord-Azië en valt uiteen in de Micro-Altaïsche en Macro-Altaïsche talen, waaronder ook het Japans wordt gerekend. Na het indelen van de talen die in Europa en Azië worden gesproken in de Indo-Europese en Zuid- en Zuidoost-Aziatische taalfamilies, blijven er nog een paar taalgroepen over. Dit zijn het Turks, het Mongools en het Toengoezisch, maar ook het Koreaans en het Japans. Alle vijf de talen worden gerekend tot de Altaïsche talen, maar klopt dat wel?Er is nog geen afgebakende definitie van de deze taalfamilie, omdat taalkundigen het hierover nog niet eens zijn geworden. Horen het Koreaans en het Japans nou wel of niet bij de Altaïsche talen en wat is de verwantschap tussen de vijf talen? Het zijn twee onderwerpen, waarover verhitte debatten worden gevoerd. Je zou kunnen zeggen dat de Altaïsche taalfamilie een vergaarbak is van taalgroepen die niet bij andere families in te delen zijn. Natuurlijk is dit wat kort door de bocht, maar de paar overeenkomsten tussen de taalgroepen (zoals agglutinatie, vocaalharmonie en de volgorde van het onderwerp en gezegde in de zin) zijn onvoldoende criteria om de talen definitief tot eenzelfde taalfamilie te rekenen.
Vreemde eend
Het Japans is de vreemde eend in de bijt. Zowel binnen de Altaïsche taalfamilie alsook op zichzelf staand. Het Japans heeft een schrift dat op het Chinees lijkt en daar grotendeels op gebaseerd is, maar Chinezen kunnen het Japans niet verstaan en nauwelijks lezen. Er zijn maar weinig overeenkomsten tussen het Chinees en het Japans, zeker sinds het begin van de moderne tijd. In de 8e eeuw bestond er nog een Chinees-Japanse mengvorm, die kanbun werd genoemd, wat de enige connectie tussen de twee totaal verschillende talen was.Syllabenschriften
Het Japans heeft naast het Hanzi-schrift, het Chinese karakterschrift dat in het Japans Kanji heet, nog twee andere schriftsoorten in gebruik om de specifieke eigenschappen (zoals vervoegingspartikels, die het Chinees niet kent) van de taal te kunnen weergeven.Deze twee andere schriften heten het Hiragana- en Katakana-schrift (of gezamenlijk kana) en zijn syllabenschriften. Dit betekent dat een teken een lettergreep of klank voorstelt in plaats van een letter.
Het Hiragana is een fonetisch schrift en is vrij gemakkelijk te leren. Via dit schrift leren kinderen in Japan lezen en schrijven. Het Katakana wordt gebruikt om buitenlandse woorden te translitereren, maar ook om een woord te benadrukken, klanknabootsing weer te geven en soortnamen van planten en dieren te beschrijven.
Taalniveaus
Een fenomeen dat in het Japans heel normaal is, maar dat sprekers van het Indo-Europees niet kennen, vormen de taalniveaus, of registers. Er zijn er drie: laag, middel en hoog. Ze hebben alle drie een eigen vocabulaire. Het ‘hoge’ register wordt gesproken tegen mensen die een hogere rang hebben, hoger op de sociale ladder staan of een bepaalde leeftijd hebben bereikt. Het is een vorm van beleefdheid; eentje die wel ver is doorgevoerd.Sterke taal-cultuurverhouding
Het Japans is een bijzondere taal en Japan heeft ook een bijzondere cultuur. Het land bestaat uit vele eilanden en is van de 17e tot halverwege de 19e eeuw afgesloten geweest van buitenlandse invloeden. Door die geïsoleerde ligging kon de taal op zichzelf ontwikkelen en bleven vele cultuuruitingen behouden, bijvoorbeeld het dragen van de kimono, de theeceremonie en de samoerai.Een cultuurtrekje dat direct in de taal tot uiting komt, is de zogenaamde ‘eercultuur’ of ‘schaamtecultuur’. Deze eercultuur speelt een grote rol in het leven van de Japanner. De eer kan op talloze manieren worden geschonden, zo kun je iemand beledigen door de verkeerde aanspreekvorm te gebruiken (een directe link tussen taal en cultuur!) of kun je een fout maken die niet alleen betrekking heeft op jezelf maar je hele sociale omgeving (familie of werkkring). Een Japanner zal zich daarom nooit zo direct uitdrukken als wij hier in het westen gewend zijn, want hij zou zijn gesprekspartner wel eens kunnen beledigen.
Als je meer wilt weten over Japan, de cultuur en de taal, neem dan eens een kijkje op www.uchiyama.nl, een website van een Nederlandse Japan-liefhebber.
De volgende keer zet ik de reis voort naar Oceanië.
Bronnen:
De Grote Taalatlas
Altaïsche talen (wikipedia)
Japans (wikipedia)
Japanese language (wikipedia, Engelstalige pagina's)
Japans volgens Japan Guide
Meer over de Japanse taal (Engelstalige site)
Over het Hiragana (wikipedia)
Over het Katakana (wikipedia)
Japans en Japanse vertalingen
Over de Japanse eercultuur volgens uchiyama.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten