Een van de grootste taalfamilies in Afrika is de Bantoetaalfamilie. Er vallen ruim 250 talen onder, of 535 talen als je de dialecten als taal meetelt. De Bantoetalen, ook wel Narrow Bantu genoemd, worden door heel Afrika gesproken.
Cijfers
De term ‘bantu’ betekent ‘mensen’ en is afgeleid van de stam ‘ntu’ dat ‘mens’ betekent. In alle Bantoetalen is de stam voor mens ‘ntu’ en verschilt alleen het voorvoegsel. In het Xhosa is ‘mensen’ bijvoorbeeld ‘abantu’ en in het Swahili ‘bantu’.Omdat de Bantoetalen van Nigeria tot Zuid-Afrika worden gesproken, zijn er wel 310 miljoen sprekers. Een aantal bekende Bantoetalen zijn het Swahili, het Shona, het Sesotho, het Rwandi, het Zulu en het Xhosa. Het Swahili is de grootste taal met 40 miljoen sprekers. Hiervan zijn slechts 800.000 mensen moedertaalspreker. Van de Bantoetalen hebben het Shona (10,8 miljoen) en het Zulu (10,3 miljoen) de meeste moedertaalsprekers.
De Bantoetalen kunnen in verschillende subfamilies worden onderverdeeld. Zie hiervoor de uitgebreide lijst van Etnologue. Daar kun je ook zien in welk Afrikaans land of in welke Afrikaanse regio de taal wordt gesproken. Etnologue is wel heel gedetailleerd en uitgebreid; veel taalwetenschappers vinden dat een aantal Bantoetalen niet als taal, maar als dialect beschouwd moet worden. Vooral de onderlinge verstaanbaarheid is voor hen een bewijs daarvan.
Bakermat
Waarschijnlijk vinden de Bantoetalen hun oorsprong in Kameroen en zijn ze vandaaruit verspreid over het continent. Tussen de 11e en 14e eeuw migreerden de Bamileke, de grootste etnische groep van Bantoesprekers, van Egypte naar Kameroen. In de 17e eeuw trokken ze verder zuidwaarts om onderwerping aan de Islam te ontkomen.Een andere bron meldt dat de Bantoesprekers zich vanuit het gebied rond de rivier de Congo hebben verspreid over heel Afrika. Dit zou zo’n 2500 tot 3000 jaar geleden plaatsgevonden hebben. Wetenschappers buigen zich nu over de vraag waar de bakermat van de Bantoesprekers ligt en hoe ze zich zo snel en massaal over zulke grote afstanden hebben kunnen verplaatsen.
Ontwikkeling
Er is veel discussie over hoe de Bantoetalen en de andere Afrikaanse taalfamilies zich tot elkaar verhouden en wanneer de talen zich afzonderlijk zijn gaan ontwikkelen. Taalwetenschappers denken dat de Bantoetalen al vroeg van de West-Afrikaanse talen zijn gesplitst. De onderlinge verschillen tussen Bantoetalen en West-Afrikaanse talen zijn namelijk erg groot, wat kan duiden op een vroege afscheiding.Opvallend is wel er veel overeenkomsten zijn tussen de Bantoetalen. De stammen van veel woorden zijn bijvoorbeeld hetzelfde. Ook worden dezelfde voorvoegsels gebruikt om de diverse grammaticale kenmerken weer te geven en – zoals gezegd – is de onderlinge verstaanbaarheid groot. Door deze kenmerken staan taalonderzoekers weer voor raadsels. Uit onderzoek blijkt dat de verschillen tussen talen groter worden, naarmate ze verder van hun bakermat verwijderd zijn. Dit lijkt voor de Bantoetalen maar gedeeltelijk op te gaan.
In de volgende aflevering reis ik verder door Afrika en wel naar Zuidelijk Afrika. Daar worden onder andere de Khoisan-talen gesproken, beroemd om hun klik-fonemen.
Bronnen:
De Grote Taalatlas
Afrikaanse talen (Wikipedia)
Kaart met talen van Afrika (door Mutur Zikin)
African languages
Hoeveel talen worden er in Afrika gesproken
Niger-Congotalen (Wikipedia)
Bantoetalen
Bantoetalen (Engelstalige Wikipedia)
Bantoetalen (Encyclopedia Brittannica)
Bantu in Ancient Egypt
Bantu languages
Geen opmerkingen:
Een reactie posten