zondag 9 juni 2013

Vertalen via crowdsourcing

Door Silvie van der Zee
In 2011 kwam Twitter beschikbaar in het Nederlands.  De Twitterblog meldde dat de microblogdienst geheel door vrijwilligers was vertaald. Maar Twitter is zeker niet het enige bedrijf dat met vertaalvrijwilligers werkt. Ook de verschillende taalversies van Facebook en Wikipedia zijn met de inzet van vrijwilligers tot stand gekomen. Facebook heeft zelfs patent aangevraagd op deze zogenoemde ‘crowdsourced translation’. Wat drijft vrijwilligers om onbetaald vertaalwerk te doen en welke invloed heeft crowdsourcing op het werk van professionele vertalers?
Ervaring
Een reden voor beginnende vertalers om mee te werken aan crowdsourcing is dat ze ervaring willen opdoen. Omdat het als beginner soms lastig is om betaald vertaalwerk te krijgen, is vrijwillig vertalen een goede optie, om zo in ieder geval wat vertaalprojecten op je cv te krijgen.  Crowdsourcing wordt door veel verschillende mensen wordt gedaan en daarom kun je crowdsourcingprojecten niet volledig aan jezelf toeschrijven, maar uiteraard kun je wel op je cv vermelden dat je hebt meegewerkt aan een crowdsourcingproject. Het is ook nog eens heel leerzaam, omdat je feedback krijgt van anderen.
Voor het goede doel
Soms willen vertalers simpelweg een bijdrage aan de maatschappij leveren. Goede doelen waarvoor vrijwillig wordt vertaald, zijn onder andere Amnesty en Translators Without Borders. Ook initiatieven waarbij gratis kennis wordt verspreid, zoals TED en Khan University, vallen hieronder. Bij TED is een leuk bijkomend voordeel dat je naam naast het filmpje komt te staan, dus dit levert bekendheid en wellicht (nieuwe) klanten op. Ook het gratis of voor een laag tarief vertalen voor kennissen of vrienden was een veelgenoemde reden bij mijn rondvraag bij collega’s.
Hobby
Een andere veelgenoemde reden was dat vertalers het gewoon leuk vonden om bepaalde teksten te vertalen. Hierbij kun je denken  aan een online spel, fanfiction of het ondertitelen van films en tv-series. Crowdsourcing geeft vertalers de kans om met andere gelijkgestemden, bijvoorbeeld fans van hetzelfde online spel, een mooi eindresultaat neer te zetten. Voor veel vertalers geldt bovendien dat ze van hun hobby hun werk hebben gemaakt en daarom vinden ze het vaak leuk om vrijwillig mee te werken aan een interessant project.
Vakidioten
Daarnaast zijn de meeste vertalers 'vakidioten'. Zo zei een collega over het vertalen van Facebook: “Het is sterker dan mezelf: als ik een fout zie, dan moet ik die aanduiden! Meestal staat er minstens één vreselijk slecht vertaalde zin tussen, en dan denk ik: ik moet ervoor zorgen dat die echt niet in de officiële vertaling van Facebook komt!”
De invloed van crowdsourcing   
Het idee van crowdsourcing is dat ‘veel meer weten dan één’ (bron: rapport van de Europese Commissie). Bijkomend voordeel voor bedrijven die gebruik maken van crowdsourcing is dat ze gratis vertalingen krijgen. Ook zorgt deze manier van werken ervoor dat er veel meer aandacht is in de maatschappij voor het belang van vertalen en meertaligheid in het algemeen. Dit is een positieve ontwikkeling, aangezien vertalers over het algemeen vrij onzichtbaar zijn.
Daarnaast heeft crowdsourcing ook invloed op hoe er wordt gedacht over kennisdeling en beïnvloedt het de vertaaltheorie. De gedachte dat lezers moeite moeten doen om zo dicht mogelijk bij de brontekst te komen, wordt vervangen door de nieuwe opvatting dat vertalers de tekst zo dicht mogelijk naar de doelgroep moeten brengen.
Kwaliteit
De grens tussen professionaliteit en amateurisme vervaagt. Het grootste nadeel van crowdsourcing is dat iedereen een bijdrage kan leveren, dus ook mensen die nog geen enkele ervaring hebben met vertalen of de taal onvoldoende beheersen. Hierdoor is de kwaliteit van de vertaling niet vanzelfsprekend hoog genoeg.
Grenzen vervagen
Een ander nadeel voor crowdsourcing in het algemeen (dus niet alleen voor vertalen) is dat de grens tussen werk en privé minder wordt, omdat mensen een bijdrage kunnen leveren aan projecten wanneer ze maar willen. Er zijn tal van crowdsourcingprojecten, dus er is altijd wel werk. Het is daarom belangrijk om goed op te letten dat het werken aan deze projecten niet ten koste gaat van je sociale leven, met name als het gaat om projecten die je heel leuk vindt. Aan de andere kant kan het samenwerken met anderen door middel van crowdsourcing juist ook leuke contacten opleveren. Het kan altijd van pas komen om mensen met een andere expertise  (of juist dezelfde) in je kennissenkring te hebben.
Gevolgen voor vertalers
Een rapport van de Europese Commissie over crowdsourced vertalen schetst verschillende doemscenario’s:  als bedrijven steeds vaker gebruik maken van crowdsourcing, hebben professionele vertalers in de toekomst minder werk of worden ze gedwongen om tegen een lager tarief te werken omdat dat nu eenmaal de norm is geworden.
Crowdsourcing in de toekomst
Het rapport eindigt met de conclusie dat we crowdsourcing maar beter kunnen accepteren, want het zal alleen maar toenemen. De vraag is hoe we hier als professionele vertalers het beste mee om kunnen gaan. Het rapport adviseert vertalers om zich nog meer te specialiseren, zodat ze zich kunnen richten op teksten die zo specialistisch zijn, dat ze niet door het algemene publiek vertaald kunnen worden. Een ander advies is dat vertalers hun werkzaamheden zullen moeten uitbreiden met redactiewerk, om zo de vertalingen van amateurs op het juiste niveau te kunnen brengen. Op deze manier zorgt crowdsourcing voor innovatie en dynamiek in ons vakgebied.

Bronnen


Geen opmerkingen: