Iedere professionele vertaler kent het belang van herhaaldelijk proeflezen om goede, consistente vertalingen te kunnen leveren. Onder tijdsdruk willen er nog wel eens formele fouten in een vertaling sluipen. Met speciale proefleesapplicaties voor vertalers kun je in ieder geval een deel hiervan snel opsporen en verbeteren.
TQA-tools
‘Translation Quality Assurance tools’, of kortweg ‘TQA-tools’, zijn computertoepassingen die de vertaler helpen bij het proeflezen. Ze wijzen je op mogelijke lacunes, inconsistenties, interpunctiefouten of problemen met opmaaktags. Het kan gaan om proefleesfuncties die in vertaalapplicaties zoals Trados en MemoQ ingebouwd zijn, maar ook om speciale programma’s zoals ErrorSpy, QA Distiller, ApSIC Xbench, FineQA, Verifika en CheckMate.TQA-tools hebben tweetalige vertaalgeheugenbestanden als invoer nodig. Daarom worden ook losstaande TQA-tools altijd naast vertaalapplicaties zoals Trados en MemoQ gebruikt.
Volledigheid
Een TQA-tool attendeert je op segmenten (zinnen, alinea’s) die helemaal niet, of onvolledig vertaald lijken te zijn. Zo krijg je een seintje bij een zekere procentuele afwijking in lengte tussen bron- en doelsegment of een doelsegment dat grotendeels identiek is aan het bronsegment.Consistentie
Daarnaast helpt de software je om de consistentie van je vertaling na te gaan. Identieke segmenten die verschillend vertaald zijn worden uitgelicht. Hetzelfde geldt voor afwijkingen van de terminologielijst.Fouten
Bovendien wijst een TQA-tool je op mogelijk verkeerd overgenomen getallen of data, verschillen in opmaak tussen bron- en doelsegment, spelfouten en interpunctiefouten. Ook kan een TQA-tool bij softwarelokalisatieprojecten controleren of aan bepaalde technische eisen voldaan is, zoals een maximum aantal karakters per interface-element.In het gebruik
Met TQA-tools spoor je snel allerlei formele fouten en onvolkomenheden in je vertalingen op, waar je anders gemakkelijk overheen leest. Hierdoor blijft er meer tijd over om je te richten op de inhoud. TQA-tools geven wel regelmatig vals alarm, maar daardoor kom je ook veel potentiële onvolkomenheden op het spoor. Dergelijke software kan bijvoorbeeld geen rekening houden met stijlkeuzes. Misschien geeft het programma aan dat een bepaalde zin of term inconsequent vertaald is, maar is een variatie in woordkeus juist gewenst. Door te spelen met de instellingen kun je het aantal meldingen terugbrengen tot een werkbaar niveau.De software
Vertaalapplicaties zoals Trados, MemoQ en Déjà VuX hebben ingebouwde proefleesfuncties. Ze zijn niet altijd gemakkelijk te vinden en de mogelijkheden zijn beperkter dan bij de speciale TQA-software. In de documentatie kun je terugvinden wat er mogelijk is met jouw vertaalprogramma. Hieronder bespreek ik een aantal van de losse TQA-applicaties.ErrorSpy
ErrorSpy (Windows) kwam in 2003 op de markt, en was het eerste programma dat geheel toegespitst is op het proeflezen van vertalingen. Het vindt onvolledig vertaalde segmenten, inconsistenties in terminologie, spelfouten, interpunctiefouten, problemen met tags en verkeerd overgenomen getallen. ErrorSpy Freelance Edition kost € 250.QA Distiller
QA distiller (Windows) wordt sinds 2004 ontwikkeld door Yamagata Europe. Het programma spoort veel fouten op, biedt de nodige opties voor fijnregeling en de interface wijst zich vanzelf. Als verbeterpunt voor dit programma wordt genoemd dat het fouten in de bredere context van een hele alinea zou mogen laten zien. De freelance-versie met ondersteuning voor drie talen kost € 250. Voor elke aanvullende taal betaal je € 100 extra. Op de website kun je een proeflicentie aanvragen.ApSIC Xbench 2.9 en 3.0
ApSIC Xbench 2.9 (Windows) wordt genoemd als een goed, gratis alternatief voor ErrorSpy of QA Distiller. Het is in de eerste plaats een programma om vertaalgeheugens en woordenlijsten te doorzoeken, maar het heeft ook de nodige TQA-functies. Xbench spoort veel van de fouten en inconsistenties op die ErrorSpy en QA distiller ook vinden, inclusief afwijkingen van een terminologiedatabank. Het programma laat een aantal interpunctie- en opmaakfouten liggen. Een duidelijk pluspunt is dat Xbench de gevonden tekortkomingen in hun bredere context laat zien. Het is ook het enige programma dat oplossingen voorstelt.In de nieuwe, betaalde versie 3.0 zijn de TQA-functies verder doorontwikkeld. Ook ondersteunt deze versie meer bestandsformaten en Unicode. Voor een licentie betaal je € 100 per jaar. Deze versie kun je 30 dagen gratis uitproberen.
FineQA
Het vertaalbedrijf Tilti Systems stelt het Windows-programma FineQA gratis ter beschikking op zijn website. FineQA controleert vertalingen op spelfouten, interpunctiefouten, verkeerd overgenomen getallen, onvolledig vertaalde segmenten, inconsistenties en afwijkingen van de terminologiedatabank.Verifika
Verifika (Windows) is een nieuwe speler op de markt van TQA-tools. Een groot pluspunt is dat je direct vanuit het programma correcties kunt aanbrengen in je vertaling. Je hoeft daarvoor niet terug naar je vertaalapplicatie. Ook kun je met de sneltoetsen snel door de gevonden fouten bladeren en correcties aanbrengen. Verifika attendeert je op lacunes, interpunctiefouten, spelfouten, verkeerd overgenomen getallen, problemen met opmaaktags, inconsistenties en afwijkingen van de terminologiedatabank. De freelance-versie, met ondersteuning voor drie talen naar keuze, kost € 90 voor gebruik op één computer en € 110 voor gebruik op twee computers. Voor aankoop kun je het programma 30 dagen gratis uitproberen.CheckMate
CheckMate (Windows, Mac en Linux) is een gratis en open source TQA-tool. Vrijwilligers ontwikkelen het als onderdeel van het Okapi Framework, een bundel nuttige applicaties en plug-ins voor vertaal- en lokalisatieprojecten. CheckMate controleert vertalingen onder andere op herhaalde woorden, interpunctiefouten en onvolledig vertaalde segmenten. De mogelijkheden zijn vooralsnog beperkt in vergelijking met de (semi-)commerciële tools. Zo zijn controles van terminologie en de algehele consistentie nog niet geïmplementeerd. In de toekomst zou CheckMate kunnen uitgroeien tot een volwaardige TQA-tool.Conclusie
Een TQA-tool is een handige toevoeging aan het gereedschap van de vertaler of corrector. Formele fouten en inconsistenties worden zo sneller opgemerkt dan met alleen proeflezen. Daardoor blijft er meer tijd over om je te richten op de inhoudelijke aspecten van de vertaling.Bronnen
Translation Quality Assurance Tools: Current State and Future Approaches (2007), Julia Makoushina.
Perspectives On Translation Quality (2011), p. 161–192. ISBN 978–3–11–025988–9.
Translation Quality Assurance Tools, Tuomas Kostiainen.
Review of Translation Quality Assurance Software, Andrei Gerasimov.
Automating Translation Quality Assurance, Marcin Milkowski.
Semi-geautomatiseerde controle haalt veel fouten uit vertalingen, Vertaalbureau.nl.
Ten good reasons for using a translation memory, Uwe Muegge.
Tools For Quality Assurance and Translation Memory Maintenance, Tuomas Kostiainen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten