vrijdag 4 november 2011

Tools om terminologie te vergelijken of te vertalen

Door Mariëlle van Benthum

Op vriend internet is allerlei moois te vinden. Zo kwam ik websites tegen die mijn aandacht trokken omdat ze me helpen bij het vinden van de juiste terminologie voor mijn vertalingen. Het gaat over de gratis beschikbare Manypedia en Meme Miner. En ook Google Vertalen heeft een aantal handigheidjes.

Manypedia
De website www.manypedia.com is een hulpmiddel waarmee je een pagina uit Wikipedia kunt zoeken in een groot aantal verschillende talen en vergelijken met een gelijksoortige pagina in een andere taal. Boven de teksten zie je een percentage dat aangeeft in hoeverre de teksten met elkaar overeenkomen. Beide teksten worden naast elkaar getoond. Dit is een handige manier om snel thuis te raken in de terminologie van een onderwerp in zowel de brontaal als de doeltaal.

Je kunt kiezen of je van de doeltaaltekst de oorspronkelijke tekst wilt zien of een vertaling daarvan. Het helpbestand van Manypedia is erg kort, en geeft een globaal idee hoe het werkt. Bij FAQ staat wel uitgebreide informatie.

Manypedia werkt met interwiki-links. Dit zijn taallinks vanaf Wikipedia-pagina's naar een artikel over hetzelfde onderwerp op een Wikipedia in een andere taal.

Word cloud
Boven de documenten in de bron- en doeltaal toont Manypedia naast afbeeldingen een aantal woorden uit de word cloud met de meest voorkomende, relevante woorden. Woorden met de grootste lettergrootte, zijn de meest gebruikte woorden. Voor 'word cloud' vindt manypedia overigens geen Nederlandse equivalenten.

Meme Miner
Meme Miner oogt in tegenstelling tot de uitgebreidere interface van encyclopedie-vergelijker manypedia meer als een website met een vertaalwoordenboek. De interface is eenvoudig. Je kiest de bron- en doeltaal en geeft het op te zoeken woord op. Daarna klik je op de knop 'Ask'. In Wikipedia wordt een zoektocht gestart naar een equivalent van het opgegeven woord in de gewenste taal met de definitie die daarvoor bekend is in Wikipedia. Voor 'word cloud' geeft Meme Miner de vertalingen 'tag cloud', 'word cloud' en 'woordwolk'. Daarbij is de term ‘tag cloud’ gepresenteerd als een hyperlink naar de desbetreffende tekst in Wikipedia. Zo kun je eenvoudig het desbetreffende artikel opvragen en meer informatie vinden over het gezochte woord in een relevante context.

Google Vertalen
Via Google Vertalen kun je eenvoudig woorden, zinnen of tekst automatisch laten vertalen in 57 talen. Het doel is om beschikbare informatie voor iedereen toegankelijk te maken. Google Vertalen doorzoekt documenten die zijn vertaald door menselijke vertalers. Daarbij vindt het programma patronen, die de basis vormen voor ‘intelligente gissingen’ voor een vertaling. Het resultaat van deze statische machinevertalingen wordt beter naarmate Google beschikt over meer door mensen vertaalde teksten om te kunnen analyseren.

De interface en aanvullende opties
Het scherm van Google Vertalen bevat twee tekstvakken. Je geeft in het linker tekstvak een tekst op, een URL van een te vertalen webpagina of een document. Als voorbeeld vraag ik de vertaling op van de volgende zin: ‘Google Translate is a powerful tool to make information available in many languages.’. Ik kies in de lijst brontalen de optie ‘Engels’ en geef aan dat ik graag een Nederlandse vertaling zie. Het resultaat is: ‘Google Translate is een krachtig hulpmiddel om informatie beschikbaar in vele talen’. De strekking is duidelijk genoeg. Maar verre van perfect. Via de knop ‘Luisteren’ kan ik horen hoe de vertaling in het Nederlands klinkt. Op het woord ‘Translate’ na, klinkt het Nederlands accentloos. ‘Translate’ klinkt zoals het is geschreven … Via de knop ‘Vertaling beoordelen’ kan ik opgeven of ik de vertaling ‘Nuttig’, ‘Niet nuttig’ of zelfs ‘Aanstootgevend’ vind.

Alternatieve vertalingen kiezen
Als ik de muisaanwijzer over de Nederlandse vertaling beweeg, worden delen uit de tekst geel geaccentueerd en zie ik de knop ‘Klik voor alternatieve vertalingen’. De tekst is daarvoor opgedeeld in verschillende woordgroepen, zoals ‘Google Translate’, ‘is een krachtig hulpmiddel’ en ‘beschikbaar in vele’. Als alternatieve vertalingen voor ‘Google Translate’ worden de volgende suggesties gedaan: ‘Google vertalen’, ‘Google Vertaling’ en ‘Van Google Translate’. De alternatieven worden gepresenteerd in een keuzelijst. Ik kan het alternatief van mijn keuze selecteren en op de knop ‘Gebruiken’ klikken om een andere vertaling te kiezen.

Als alternatieve vertalingen voor ‘is a powerful tool’ geeft Google Vertalen ‘is een krachtig hulpmiddel’, ‘is een krachtig instrument’, ‘is een krachtige tool’, ‘is een krachtig hulpprogramma’ en ‘een krachtig instrument’.

Woordvolgorde wijzigen
Woordvolgorde varieert per taal. De makers van Google Vertalen zijn zich daar blijkbaar van bewust. De geel gearceerde woordgroepen kun je daarom verplaatsen naar een andere positie in de zin.

Kwaliteit verbeteren via crowdsourcing
Google Vertalen werkt via crowdsouring. Je kunt bijdragen aan een betere kwaliteit van de vertalingen via de knop ‘Een betere vertaling voorstellen’. Via de knop ‘Translator Toolkit’ open je een webpagina waarmee je onder meer vertaalgeheugens kunt uploaden.

Conclusie
Wat mij betreft zijn zowel Manypedia en Meme Miner als Google Vertalen handige hulpmiddelen om terminologie te zoeken en te controleren. Google Vertalen mag van mij voor sommige vertalingen best al een concept maken, zodat ik vast een basis heb met soms een aantal leuke vondsten. Als je de tekst daarna met gezond verstand bewerkt en controleert met het origineel, geldt op zijn minst ‘baat het niet dan schaadt het niet’. En als we met z’n allen mee helpen om de kwaliteit ervan te vergroten, wordt het een steeds krachtiger tool. Of durven we dat niet omdat ons werk dan toch echt wordt overgenomen door computers?

Bronnen:
http://www.manypedia.com
http://www.fredrocha.net/MemeMiner
http://translate.google.nl/

1 opmerking:

Anoniem zei

Meme Miner kende ik nog niet, maar die ga ik zeker eens bekijken. Klinkt goed! Wat Google Translate betreft: ik ben het met je eens dat dat in sommige gevallen heel nuttige voorvertalingen oplevert. Alleen worden de teksten die jij invoert en waarvan jij de vertaling laat maken ook opgeslagen in die grote database van Google, en dat vinden je klanten waarschijnlijk niet altijd goed.